Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Bank krediti –
 
kreditning eng rivojlangan shakli bo‘lib, ushbu 
kredit tijorat banklari tomonidan vaqtincha bo‘sh pul mablag‘larni jalb 
qilish hisobiga, qo‘shimcha moliyaviy resurslarga ehtiyoj tug‘ilgan 
yuridik va jismoniy shaxslarga beriladi. Kreditning shakllari tarkibida 
bank krediti asosiy ulushga ega bo‘lib, jamiyatdagi vaqtinchalik bo‘sh 
pul mablag‘lar asosan banklarda jamlanadi. Buning natijasida, banklar 
ushbu mablag‘lar hisobidan foyda topish maqsadida, ularni 
iqtisodiyotning turli sohalariga bank krediti shaklida joylashtiradi. 
Bank kreditining boshqa kredit shakllariga qaraganda afzalliklari 
juda ko‘p bo‘lib, xo‘jalik yurituvchi subyekt istagan paytda va 
miqdorda kredit olish uchun bankka murojaat qilishi mumkin. Bank 
krediti pul shaklida namoyon bo‘ladi, shu bois bu sharoitda kreditning 

---

170 
obyekti bo‘lib pul kapitali hisoblanadi. Bank krediti qarz oluvchiga pul 
shaklida berilishi tufayli tijorat kreditining hajmini chegaralashga 
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Pul shaklida olingan kredit qarz oluvchi 
tomonidan korxona ishlab chiqarish faoliyatining istagan jarayoniga 
yo‘naltirish imkoniyatini beradi. 
Bank kreditini yo‘naltirish va qarz oluvchi tomonidan foydalanish 
maqsadiga qarab turlicha nomlanishi mumkin. Masalan, bank krediti 
ishlab chiqarishni kengaytirishga, ya’ni asosiy va aylanma kapitalni 
ko‘paytirishga yo‘naltirilsa, bank krediti ssuda kapitali bo‘ladi. Agar 
bank krediti xo‘jalik yurituvchi subyektning kassadagi mablag‘larning 
yetishmasligiga yo‘naltirilsa bank krediti pul ssudasi deyiladi. Pul 
ssudasi faqat xo‘jalik faoliyatining oborot kapitalini to‘xtovsiz davom 
etishini ta’minlaydi, lekin uning miqdorini ko‘paytirishga olib kel-
maydi. Ssuda kapitali esa qarz oluvchining kapitali miqdorini ko‘pay-
tiradi. 
Banklar turli toifadagi kredit oluvchilarga bank kreditini beradi. 
Xususan, korxonalar, korporatsiyalar, aholi, kredit muassasalari, ma-
halliy 
xokimiyatlar 
shular 
jumlasidandir. 
Kredit 
oluvchilar 
faoliyatining xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, banklar bilan kredit 
munosabatlarini tashkil etadi. Kredit munosabatlarini tartibga soluvchi 
asosiy hujjat ular o‘rtasida tuzilgan kredit shartnomasi hisoblanadi.
Bank kreditlari xo‘jalik yurituvchi subyektlarning takror ishlab 
chiqarish jarayonini to‘xtovsizligini ta’minlashga va oborot mablag‘-
larining hajmini oshirishga yo‘naltiriladi. Bank kreditlari muddati 
jihatidan