|
3.TASMALI KONVEYERLARNI HISOBLASH
Ish unumi. Tasmali konveyerlarni bir soatlik ish unumi
quyidagicha topiladi:
Q = 3600·q·
g
v
, kg/soat, yoki Q = 3,6 ·q·
g
v
, t/soat
bu erda: q - konveyer uzunligini xar 1 m.ga to‘g‘ri keluvchi yuk
og‘irligi, N hisobida,
11
ν - tasmani harakat tezligi, m/sek,
g - erkin tushish tezlanishi, 9,81 m/sek².
Agar tasmadagi sochiluvchan yukning ko‘ndalang kesim yuzasi
F/m² bilan belgilansa, unda q miqdori quyidagi ko‘paytmaga teng
bo‘ladi
q =
· F, N/m
bu erda:
- yukning xajmiy og‘irligi, N/m³
5
-
rasmda
uch
rolikli
tarnovsimon
tayanch
ustidagi
sochiluvchan yukning ko‘ndalang kesim yuzasini topish usuli
ko‘rsatilgan.
5 – rasm. Tasmali konveyerlarni hisoblash sxemasi:
a – tasma eni (kengligi) uchun; b – tarang ( tyaga) tortilishi uchun.
Tasmali konveyerlar uchun v mikdori (m) quyidagicha topiladi.
v ≈ 0,9 V – 0,05
bu erda; V – tasmaning eni (kengligi), m.
Yon tomon roliklarining β qiyalik burchagi va yukning φ
burchak og‘maligida F yuza quyidagi ifoda orqali topiladi:
F=F +2F
2
+ F
3
=
2
2
cos
)
(
l
b
l
tg φ +
2
2
l
b
Sin
l
b
l
Sin
2
2
2
12
bu erda: l- o‘rta rolikni uzunligi, m. YAssi tasmalar uchun F yuza
yuqoridagi formula orqali topiladi, faqat bunda β = 0 deb olinadi.
Bu formuladan ko‘rinib turibdiki, F ni hisoblash ancha murakkab
ish. SHuning uchun konveyerlar qurish amaliyotida quyidagi sodda va
ixcham formuladan foydalaniladi:
F = S
ο
·v²
bu erda v – (1) formuladan topiladi, S
ο
koeffitsienti esa quyidagi 1 -
jadvaldan olinadi.
1 - jadval
Tas ma shakli
Yon tomon
roli klarining
qi yalik burchagi
β, grad.
Sochi luvchan
yukni ng
tasm adagi
og‘ish burchagi
φ,grad.
S
ο
koef -ti
Yassi
Tarnovli, ikki rolikli ta yanch
ustida
Tarnovli, uch roli kli t a yanch
ustida
0
15
20
30
36
15
20
15
20
15
20
15
20
15
20
0,067
0,090
0,125
0,149
0,130
0,153
0,153
0,174
0,163
0,182
Yukni konveyer ustida bo‘lish vaqti (sek) kuyidagicha topiladi:
T= L/ ν
bu erda: L –konveyer uzunligi, m.
Tasmani eni (kengligi) metr xisobida quyidagi formula orqali
topiladi:
V =
9
.
0
05
.
0
в
Tasmani mustaxkamlikka hisoblash. Tasmsadagi prokladkalar
soni quyidagi formula orqali topiladi:
13
i =
B
K
K
S
p
max
bu erda: S
m a x
- tasmani eng yuqori tortilish kuchi, N
K – tasmani mustaxkamlik zaxirasi, 8-12 orasida
bo‘ladi.
K
r
- tasmani har 1 sm eniga mos keluvchi uzilishga
bo‘lgan mustaxkamlik chegarasi, 550-3000 N/sm
V - tasmaning eni(kengligi),sm.
GOST 20-62 ga ko‘ra tasma eni va prokladkalar soni quyidagi 2-
jadvaldan topiladi:
Tasma eni,
mm
400
650
800
1000 1200
1400 1600
1800
Proklad-
kalar soni
2-3
3-5
3-6
4-8
5-9
6-10 7-10
8-12
Tasmaning ishchi tomonidan qoplangan rezina qalinligi 3;4;4,5;6
mm bo‘lsa, orqa tomonidagi qalinligi esa 2 mm ga teng bo‘ladi, xolos.
4.ZANJIRLI KONVEYERLAR
Zanjirli konveyerlarda yukni olib, tortib boruvchi tasma o‘rnida
zanjir ishlatiladi. Ular konveyerning ikki uchiga o‘rnatilgan
yulduzchalarga ulab quyiladi. Ulardan biri yuritmali bo‘ladi,
ikkinchisi esa taranglab tortuvchidir. YUlduzchalar orasida zanjirlar
yo‘naltiruvchi
moslamalar
yordamida
ushlab
turiladi.Zanjirli
konveyerlarda bir necha zanjir bir-biriga parallel xarakat kilishi
mumkin.
Zanjirli konveyerlar pol ustiga o‘rnatilgan va osma ko‘rinishda
bo‘ladi.Osma konveyerlar murakkab fazoviy trassaga ega bo‘lishi
mumkin.
Zanjirli konveyerlar tasmali konveyerlardan farqli o‘larok
yuklarni gorizontga nisbatan istalgan burchak ostida (90ºgacha )
tashishi mumkin. O‘rmon, yog‘ochsozlik, sellyuloza, qog‘oz sanoatida
zanjirli konveyerlar asosan yumaloq va arralangan yog‘och-taxta
materiallarni,fanera,yog‘och-qirindili plita(DStP) va yog‘och-tolali
plita(DVP)larni, o‘ram shaklidagi qog‘oz, kartonlarni tashishda
qo‘llaniladi.
14
Zanjirli konveyerlarni asosiy elementlariga zanjir, yulduzchalar,
yo‘naltiruvchi bloklar, yuk tashuvchi organlar va ularning tayanch
konstruksiyalari(ramalari) kiradi.
5.ELEVATORLAR
Elevatorlar sochiluvchan yoki donali yuklarni vertikal yoki
gorizontga nisbatan 70-75º burchak ostida yotgan maydonchalarga
ko‘tarib berish uchun xizmat kiladi.Elevatorlarning eltuvchi elementi
o‘rnida rezinalashtirilgan tasma yoki zanjirlar qo‘llaniladi.
6 - rasmda a,b tasmali va zanjirli elevatorlarning ishlash sxemasi
ko‘rsatilgan.
6 – rasm. Elevatorlar:
a – tasmali, b – zanjirli; 1 – yuritma barabani, 2 – tortqi (natyajnoy)
barabani, 3 – tasma, 4 – kovsh (cho‘mich).
Tasmali elevator(6 - rasm, a)larda tasma harakati tekis va ravon
bo‘lib, u katta tezlikda harakat qilishi mumkin (3,5m/sek)gacha.
Ammo tasmaning uncha pishiq bo‘lmasligi og‘ir yuklarni ko‘tarib
tashishga imkon bermaydi. Zanjirli elevatorlarda esa ancha og‘irroq
bo‘lgan yuklarni ko‘tarib tashish imkoni bor, lekin bunda zanjirning
harakat tezligi 0,5-1m/sek dan oshmaydi.
Cho‘michlar (kovshi) qalinligi 1-6 mm li po‘lat listlarni
payvandlab yoki shtampovka qilib olinadi. Plastmassali(shisha tolali)
va rezinali cho‘michlar ham mavjud. Ayrim vaqtlarda cho‘michning
oldi qism chet qirralarini edirilishidan saqlash va uni kamaytirish
uchun cho‘michni qo‘shimcha ravishda edirilishga chidamli(turg‘un)
po‘lat listlar bilan qoplab chiqiladi.
15
Cho‘michli elevatorlarning ish unumi (m³/soat) quyidagi formula
orqali aniqlanadi:
Q = 3600
0
i
a
k
bu erda: υ - tortish elementining harakat tezligi, m/sek;
a
k
- cho‘michlar orasidagi masofa(qadam), m;
i
0
- cho‘michning geometrik sig‘imi, m³.
φ- cho‘michni to‘lib turish koeffitsienti; u qipiq
uchun φ = 0,7:0,9; payraxalar uchun φ = 0,5:0,7; har xil kukunsimon
va kimyoviy moddalar uchun φ = 0,6 ga tengdir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
