Toshkent kimyo-texnologiya instituti

Tasmali konveyerlarning asosiy uzel va detallari 

Konveyer  tasmalari  bir  vaqtning  o‘zida  yuk  tutib  turuvchi  va  uni 

tashuvchi element bo‘lib hisoblanadi.  SHuning uchun ular o‘ta pishiq, 

elastik,  ishqalanishga  chidamli  hamda  tarang  turuvchi  va    yuritma  

barabaniga  nisbatan  yuqori  yopishish  (sseplenie)      ega  bo‘lishi  lozim. 

Bu  shart  va  talablarga  GOST  20-62  bo‘yicha  chiqariladigan 

to‘qimachilik  sanoatining  rezinalashtirilgan  tasmalari  javob  beradi. 

Ular  o‘z  nomidan  ko‘rinib  turibdiki,  bir  necha  qavat  ip-gazlamali 

matoni  OZOKERIT  moddasi  bilan  shimdirilgan  va  o‘zaro  rezina  bilan 

vulkanlangan  bo‘ladi.  Bundan  tashqari  ular  gazmolni  nam  ta’siridan 

ximoya etish uchun ostki va ustki tomonidan  yana rezina qatlami bilan 

qoplanadi.  YUqori  uzunlik  va  ish  unumiga  ega  bo‘lgan  konveyerlar 

uchun po‘lat simlar, neylon, kapron, anid tolalari (yo‘g‘on ip shaklida) 

bilan 

ta’mirlangan  tasmalar  chiqarilgan.  Bunday  tasmalarning  

pishiqligi oddiy rezinali tasmalarga qaraganda 20-40 marta yuqoridir. 

---

9 

 

Nam,  xo‘l  yuklarni  tashish  uchun  tasmalar  to‘r  sim  ko‘rinishida 

qilinadi;  buning  uchun  qog‘oz  va  karton  oladigan  mashinalarni  eslash 

kifoya.  Bunday  tasmalarda  faqat  yukni  tashish  uchun  emas,  balki 

ulardan nam (suyuqlik) ni yo‘qotish uchun ham foydalaniladi. 

Tasmalar 

uchun 

tayanch 

qurilmalar. 

YUklarni 

tashuvchi 

tasmalarning    ishchi  bo‘g‘inlarni  ko‘tarib  turish  uchun  ularning 

tayanch  nuqtalari  rolikli  bo‘ladi.  Roliklar,  odatda  yog‘ochdan  yoki 

po‘latdan ishlanadi. Ular yassi yoki tarnov (jelob) shaklida o‘rnatiladi. 

YOn roliklarni  gorizontga  nisbatan qiyaligi 20-30ºni tashkil etadi. 

  Tarnovsimon  rolikni  tayanchlar  tasmaga  tog‘ora  (korыto) 

shaklini  berib,  harakatdagi  sochiluvchan  yukning  ko‘ndalang  kesim 

yuzasini  oshiradi,  konveyerning  ish  unumi  ortadi.  Tasmaning  salt 

yuradigan  (orqaga  qaytish)  bo‘g‘inlari  uchun  tayanch  roliklari  xar 

doim  yassi  shaklda  bo‘ladi.  Rolikli  tayanchlarda  roliklar  devori 

qalinligi  3-4  mm  bo‘lgan  po‘lat  trubalardan  yasaladi  va  podshipniklar 

orqali montaj qilinadi. 

 Tasmali  konveyerlarning  yuritma  qismi.  U  quyidagi  3  -  rasmda 

ko‘rsatilgan. 

 

 

 

 

 

 

 

                   

 

 

3 – rasm.   Qattik to‘shamali tasmali konveyer: 

 

1  –  yuritma  barabani;  2  –  podshipniklar;  3  –  konveyer  uchun  rama,  4  –  zanjirli 

uzatma; 5 – reduktor ; 6 – kamerli uzatma ; 7 – elektrodvigatel. 

 

 

Yuritmali  barabanning  diametri  rezinalashtirilgan  tasmadagi 

prokladkalar  soni  i  ga  bog‘liq  bo‘lib,  u  quyidagi  formula  orqali 

aniqlanadi: 

D = (120÷150) · i, mm  

Po‘lat  tasmali  konveyerlarda  esa  yuritma  barabanining  diametri 

qo‘yidagicha topiladi: 

---

10 

 

D= (1200÷1250) ·δ,  mm 

 

Bu erda  δ - po‘lat tasmaning qalinligi, mm 

GOST  10624-63ga  ko‘ra  baraban  diametrlari  250,320,400, 

500,630,800,1000  va  1250  mm  bo‘ladi.  Barabanlar  cho‘yandan  yoki 

po‘latdan tayyorlanadi. 

Taranglatuvchi  qurilmalar    vintli  yoki  yukli  bo‘ladi.  Odatda 

vintli  taranglash  qurilmalari  konveyer  uzunligi  50  m  gacha  bo‘lganda, 

yukli  taranglash  qurilmalari   esa  50  m  dan  uzun  bo‘lgan  turg‘un 

(statsionar) konveyerlarda qo‘llaniladi. 

 4  –  rasmda  tasmali  konveyerlar  uchun  taranglatish  qurilmasi  aks 

ettirilgan. 

 

                  4 - rasm.  Tasmali konveyerlar uchun taranglatish kurilmalari: 

 

           a – vintli;     b – aravachadagi yukli;   v – aravachasiz yukli. 

 

Tozalash  qurilmalari.  Tasmaning  ishchi  qismini  unga  yopishib 

qolgan  material   zarrachalaridan  tozalash  uchun  yuklar  quruq 

bo‘lganda  qirg‘ichlardan,  xo‘l  va  yopishuvchan  bo‘lganda  aylanib 

turadigan  cho‘tka  yoki  shneklardan  foydalaniladi.  Ular  baraban  ostiga 

o‘rnatilgan bo‘ladi.