Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

20-jadval 
Texnik oleinni ko‘rsatkichlari  
Ko‘rsatkich nomi 
Olein markasi 
A 
B 
V 
Suvsiz  mahsulotdagi  yog‘  kislotalar 
miqdori, %, kam emas 
 
- 
 
95,0 
 
92,0 
Suvsiz  mahsulotda  naften  kislotalar 
15%  dan  ko‘p  bo‘lmaganda  umumiy 
yog‘ kislotalar miqdori, %, kam emas 
 
95,0 
 
- 
 
- 
Sovunlanmagan  va  sovunlanmaydigan 
moddalar miqdori, %, kam emas 
 
3,5 
 
3,5 
 
6,5 
Yod soni, % J
2
 
80-90 
80-105 
- 
Qotish harorati, 
0
C, ortiq emas 
10,0 
16,0 
34,0 
 
B  markali  olein  ishlab  chiqarish  uchun  xomashyo  ikki  yoki  uch  xil  o‘simlik 
moylari  aralashmasidan iborat bo‘ladi.  Aralashma  shunday  tuzilgan bo‘lishi  kerakki, 
undan  olingan  kislotaning  qotish  harorati  14-18
0
C  va  yod  soni  90-105%  J
2
  ga  teng 
bo‘lishi lozim. Tayyorlangan aralashma reaktivsiz yoki kontaktli usul bilan 95% dan 
kam  bo‘lmagan  gidrolizlanish  darajasigacha  parchalanadi.  Tarkibida  sulfat  kislotasi 
bo‘lmagan  yog‘  kislotalar  quritiladi,  so‘ng  qotish  harorati,  kislota  va  yod  sonlari 
bo‘yicha texnik shartlarga mos kelishi tekshiriladi va distillanadi. 
A  markali olein ishlab  chiqarish  texnologiyasi  ham  xuddi  shunday,  faqat  yog‘ 
kislota distillyatiga 15% gacha naften kislotasi qo‘shiladi. 
V markali olein yuvilgan va quritilgan, ammo distillanmagan o‘simlik moylari 
yoki soapstokning yog‘ kislotalaridan iborat. 
To‘qimachilik  sanoatida  ishlatiladigan  texnik  olein  kislotaga,  u  bilan 
moylangan  gazlamalarni  o‘z-o‘zidan  yonib  ketishga  olib  keladigan  oksidlanishdan 
himoya qilish maqsadida 0,5% β-naftol qo‘shiladi. Texnik stearin kislotasi (stearin)  
 
 
 

---

 
134 
to‘yingan  yog‘  kislotalari,  asosan  stearin  va  palmitin,  hamda  oz  miqdorda 
to‘yinmagan  kislotalar,  olein  va  izoolein  kislotalari  aralashmasidan  iborat.  Sanoatda 
stearin  chuqur  gidrogenlangan  o‘simlik  moylari,  hayvon  yog‘larini  gidrolizlab,  hosil 
bo‘lgan yog‘ kislotalarni yuvib, quritib va distillyasiyalab olinadi. 
Stearin qaysi maqsadda ishlatilishiga qarab, har xil navlarda ishlab chiqariladi, 
ularning asosiy sifat ko‘rsatkichlari 21-jadvalda keltirilgan.