Тошкент кимё-технология институти “менежмент ва касб таълими” факултети

Бўғдой ёрмаси
.
Бўғдой энг кимматли дон экинларидан ҳисобланади. Экилиш 
вақтига қараб, у кузги ва баҳорги, тузилишига қараб эса юмшоқ ва қаттиқ 
турларга бўлинади. Бўғдойнинг қаттиқ нави юмшоғига кўра сифатлироқ бўлади, 
чунки унда оқсил моддалар анча кўп бўлади. Қаттиқ бўғдой дони шишасимон, 
чузиқроқ, юмшоқ бўғдой эса унли, шакли юмалоқ бўлади. Бўғдойдан манний 
ёрмаси ҳамда силлиқланган бўғдой ёрмаси ишлаб чиқарилади.
Манний ёрмаси
бўғдой донини навини тортиш жараёнида олинади, у Т. М 
ва М.Т маркаларга бўлинади.
Т маркали ёрма қаттиқ бўғдойни тортишдан ҳосил бўлади, унинг ёрмаси 
кремсимон оқиш ёки саргимтир рангли, ним тиниқ, сирти қиррали бўлади. У аъло 
сифатли манний ҳисобланади, чунки бошқа маркадаги ёрмаларга қараганда унда 
оқсил моддалар кўп бўлади.
М маркали ёрма юмшоқ бўғдойни янчиб олинади, у хирароқ унли мучел 
билан қопланган бўлади.
МТ маркали ёрма юмшоқ бўғдойга 20% қаттиқ бўғдой аралаштириб 
тортишдан ҳосил бўлади; оқ ёрма. унли, саргимтироқ рангли бўлади. Манний 
ёрмаси навларга бўлинмайди. Кундалик истеъмол учун мўлжалланган ёрманинг 
намлиги Ўзбекистонда 15,5% дан, узоқ сақланадиган Шимол районларга 
жўнатиладиган ёрманинг намлиги эса 14% дан ошмаслиги керақ Тишлаб 
кўрилганда ёрма тишда ғижирламаслиги лозим.
Силлиқланган бўғдой ёрмаси
қаттиқ бўғдойдан, баъзан юқори сифатли 
юмшоқ бўғдойдан ҳосил килинади. Ёрма донасининг йирик-майдалигига қараб у 
беш номерга бўлинади.
Силлиқланган бўғдой ёрмаси доннинг ўзаги эвдоспермадан олинади, алоҳида 
ёрма доналарида алейрон қатлам ва уруғлик қобиғининг қолдиқлари ҳам қолиши 
мумкин. Ёрма донаси оч сариқ рангли, узунчоқ ёки думалоқ бўлади.
Турли номерли силлиқланган бўғдой ёрмалари фақат донасининг 
йирикмайдалиги билан эмас, химиявий таркиби билан ҳам бирбиридан фарқ 
қилади. №1 ва 2 ёрмасида алейрон қатлам ва уруғлик қобиғининг процента №3 ва 
4 ҳамда ёрмасига қараганда ортиқ. Шу сабабли унда оқсил, ёғ, минерал моддалар, 
витамин, клетчатка, углевод кўп, крахмал эса кам бўлади.
Силлиқланган бўғдой ёрмаси навларга бўлинмайди.

---

Бўғдой ёрмаси тўйимли озиқ-овқат маҳсулоти ҳисобланади. Манний ёрмаси 
тўйимлилиги ва яхши ҳазм бўлиши жиҳатидан энг қимматли, истеъмоллилик 
хусусиятлари кўпдир.