Toshkent farmatsevtika instituti

Patogenezi va klinikasi. Quturishda inkubasion davr 10-15 kun bo’lib quturgan hayvon badanning qaerini tishlaganiga bog’liq. Bazan 7-12 oygacha cho’zilib ketadi.

Epidiomiologiyasi. Quturish kasalligining manbai yovvoyi hayvonlar; bo’rilar, tulkilar, chiyabo’rilar va boshqalardir, bular orasida quturish epizootlari bilib turishi mumkin. Odam uchun uy hayvonlari: itlar bilan mushuklar hammadan katta axamiyatga egadir. Bularda kasallik belgilari infeksiya yuqqanidan keyin 3-6 hafta o’tgach paydo bo’ladi.

Yuqumli sariq kasalligining ko’zg’otuvchisi, A(HAV) tipini ekosaydra shaklidagi dumoloq, qobiqsiz, efir va kislotalarga chidamli viruslar qo’zg’aydi. Gepatit virulari56 gradus issiqga 30 min chiday oladi. Bu virus avtoklafada 120 gradus issiqlikda 20 min uchida, quruq bug’da 180 gradus issiqlikda 1 soat ichida va ultirabinafsha nurlar ta’sirida bir necha minut ichida parchalanadi. Lekin ular dizenfeksiya qilishda ishlatiladigan moddalarga ancha chidamli bo’lib masalan fekaliy va u bilan ifloslangan muhitda uzoq muddat saqlanib tura oladi.

Kasallik tarqash yo’llari manbayi. Kasallik antroponoz bo’lgani uchun uning asosiy manbai kasal odamdir. Infeksiya kasal odam axlatidan atrofga tarqaydi. Yuqish yo’li- kontakt, kasal fekalyasi bilan ifloslangan suv yoki ovqatlardir. Virus organizmga ovqat yo’li bilan kirib 3-4 haftalik inkubatsiya davridan keyin qonga o’tadi va so’ngra jigarga etib kasallikning belgilari yuzaga chiqa boshlaydi.

Kasallik belgilar. Kasallik 2 davrdan iborat. Avval yengil isitma, umumiy quvvatsizlik, o’ng biqin va qorin atrofida og’riq sezilib, ko’ngil aynish, ishtahasizlik, qusish ba’zan ich ketish holatlari bo’lishi mumkin. Kasallik birinchi davrida hali sariqlik ko’rinmaydi. Kasallikning ikkinchi davrida sariqlik paydo bo’ladi (ko’z sarg’ayadi, bora-bora teri sarg’ayadi). Siydik to’q sariq rangda bo’lib axlati oq rangga yaqinlashadi.

Diagnozi. Klinik belgilariga va labaratoriya tekshiruvlariga qarab qonda billirubil miqdori va siydikda o’t pigmentlarini aniqlash bilan tasdiqlanadi.

Profilaktika maqsadida qo’llaniladigan immune zardobli gamma-globilindan in’eksiya qilinadi