Toshkent farmatsevtika instituti

Qaytalama tif qo’zg’atuvchisi – borreliyalar 3 tadan 10 tagacha yirik, notekis spirallardan iboratdir. Epidemiya tarzida tarqaladigan va asosan bit vositasida yuqadigan qaytalama tifning qo’zg’ovchisi – Borrelia recurrentis kana vositasida yuqadigan va faqat ayrim joylardagina uchraydigan, yani endemikravishda tarqaladigan qaytalama tifni esa Borrelia duttoni dir. Borreliyalar uzunligi 8-18 mkm, yo’g’onligi 0,3-0,5 mkm, uchlari o’tkir, Romanovskiy – Gimza usulida bo’yalganda ko’kimtir binafsha tusga kiradigan spiral shaklidagi mikroorganizmlardandir. Borreliyalar anaerob sharoitda tarkibida asstsik suyuqlik, zardob, to’qima yoki a’zolar parchasi, tovuq embrionini bo’lgan ozuqa muxitlarida o’stiriladi.

Bu kasallikning diagnozini aniqlash uchun bemorning qoni tekshiriladi. Bemor isitmasi baland paytda olingan qondan tayyorlangan surtma va “yo’g’on tomchi” o’rganiladi; Romanovskiy – Gimza, Burri usullari bo’yicha va fuksin bilan bo’yaladi. Mikroskopda Qorong’ilashtirilgan doirada tyekshirilganda borryeliyalarning harakatchanligi aniqlanadi. Epidyemik va endyemik qaytalama tif borryeliyalarini bir-biridan farqlash uchun byemor qonidan tayyorlangan jonivorlarga yuqtiriladi. Dyengiz cho’chqalari va oq sichqonlar endyemik toshmali tip tyez uoqadi,bu kasallik qo’zg’atuvchsi ularning qonida bu kasallikni qo’zg’atuvchi spiroxyetalar ham topilishi mumkin.Dyengiz chochqalari tyerisining ostiga yoki ko’z xaltasiga patologik material kiritish yo’li bilan kasal yuqtirilgandan so’ng oradan 5 – 7 sutka o’tgach, ular kasalga chalinadilar; patologik material bilan zararlangan oq sichqonlarning qonida 48 soatdan so’ng borreliyarlar mavjudligi ma’lum bo’ladi. Bu jonivorlarga epidemik qaytalama tif borreliyarlari ta’sir qilmaydi. Qaytalama tifni davolashda penitsillin, levomisitin va mishyakovskiy preparatlari (novarsenol) dan foydalaniladi.