Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Dori preparatlarining biologik samaradorligini o‗rganishda quyidagi parametrlar 
asosiy hisoblanadi: 

dori vositasining qondagi maksimum (pik) konsentratsiyasi; 

maksimal konsentratsiyaga etish vaqti; 

egri chiziqli yuza ostida plazmadagi yoki qon zardobidagi dori vositasining 
konsentratsiyasini vaqt davomida o‗zgarishi; 
Dori preparatlarining biologik samaradorligini o‗rganishda qo‗llaniladigan
farmakokinetikaning asosiy parametrlari 3.1-rasmda keltirildi. Konsentratsiya maksimum holga 
kelganini 3.1-rasmda aniq keltirildi. Rasmda ikkita egri chiziq turli dori shakllaridagi (
A
va 
B
) 
bir moddani qondagi konsentratsiyasi kinetikasini ko‗rsatib turibdi. Gorizotal chiziqda berilgan 
moddaning terapevtik ta‘sir ko‗rsatayotgan minimal ta‘sir konsentratsiyasi (MTK) belgilangan 
(4mkg/ml). Bu erda ko‗rinib turibdiki, 
B
shakldagi dori moddasi to‗la so‗rilsada, terapevtik ta‘sir 
ko‗rsatmayapti, ya‘ni MTK ga etmayapti. 
 

---

95 
 
3.1-rasm. Dori preparatlarining biologik samaradorligini
o‗rganishda qo‗llaniladigan farmakokinetikaning 
asosiy parametrlari:
maksimal konsentratsiya (S); 2- pik; 3-maksimal konsentratsiya hosil qilish vaqti (t) ; 4- egri 
chiziqli yuza ostidagi ―konsentratsiya-vaqt‖. 
3.2-rasm.Dori vositasini ikki xil dori shaklida qo‗llanilgandagi konsentratsiya dinamikasi:
A dori shakli; 2- B dori shakli; 
R 
– dori vositasining pik konsentratsiyasi; MTK – minimal ta‘sir 
konsentratsiyasi. 
3.3-rasmda bir dori vositasi ikki xil dori shaklida 
A
va 
B
qo‗llanilganda MTK 6 mkg/ml 
va minimal zaharlilik konsentratsiyasi (MZK) 8 mkg/ml bo‗lgan kinetikasi keltirildi. 
A
shaklda 
qo‗llanilganda modda konsentratsiyasi MZK si yuqori, va mos holda u zaharli ta‘sirga ega. 
B
shaklda qo‗llanilganda esa dori vositasi qonda terapevtik konsentratsiyada saqlanadi, ammo 
zaharlilik konsentratsiyasiga etmaydi va organizmni zaralamaydi. 
Ikkinchi asosiy parametr bo‗lib, biologik suyuqlikda 
R
maksimal konsentratsiya 
bo‗lgungacha ketgan vaqt hisoblanadi.