Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

V) Texnologik usullar
- ya‘ni surtma tayyorlash usuli ham ta‘sir ko‗rsatadi. Masalan, 
turli xil texnologik usullar (mexanik, ultratovush, UPM-apparatlari yordamida) qo‗llanilish 
mumkin.
Albatta surtmaga dori moddalarni qo‗shish tartibi ham ahamiyatga ega. Masalan, protargol 
surtmasining biofaolligi uni asosga qo‗shish tartibi (ya‘ni texnologiyasi) ga bog‗liq. Agar 
protargolni asosga kiritishdan oldin eritilmasa, uning terapevtik ta‘siri namoyon bo‗lmaydi. 
SHularni hisobga olgan holda albatta surtmalarning biosamaradorligini aniqlash muhim 
ahamiyatga ega. 
Surtmalarning biosamaradorligini in vitro usulida aniqlash.
Bu surtmalarning asosiy, 
uning terapevtik faolligini ifodalovchi, ko‗rsatkich hisoblanadi. In vitro usulida surtmalardan 
ta‘sir etuvchi moddalarni ajralib chiqish tezligi baxolanadi. 

---

87 
1-usul:
Agar-agarga to‗g‗ri diffuziya usuli.
Agar-agarga ta‘sir etuvchi moddaga mos 
keluvchi reaktiv solinadi. Ta‘sir etuvchi moddani agar-agarga diffuziya tezligi uning turli xil 
rangga bo‗yalganligiga qarab o‗lchanadi. 
2-usul:
Dori
moddalarni membranalar orqali o‗tishiga asoslangan 
(Kruvchinskiy 
usuli). Kruvchinskiy usulida surtmalarni biosamaradorligi aniqlash moslamasi 4-laboratoriya 
mashg‗ulotida keltirilgan. 
Dorivor moddalarni surtmalardan ajralib chiqish tezligini aniqlash uchun belgilangan 
vaqt oralig‗ida muhitdan namunalar olinib, maxsus formula orqali dori moddani necha foizi 
yoki gramm miqdori muhitga o‗tgani aniqlanadi va maxsus chizmalar yoki jadvallar tuziladi. 
Membrana sifatida sellofan plyonkasi qo‗llanilishi mumkin. 
Surtmalarning biosamaradorligini in vivo usulida baxolash in vitro usullari yordamida 
surtmalarning biosamaradorligini to‗liq baxolanishi imkoniyatini bermaydi. SHuning uchun in 
vivo usullari qo‗llaniladi. 
Ularning bir necha turlari ishlatiladi.