Toshkent farmatsevtika instituti analitik kimyo kafedrasi

4.Vaziyatli masalalar:

1. Lyumenistsensiya hodisas va turlari.

2. Stoks va Vavilov qonunlari.

3. Fluorimetr sxemasi va ish tamoyili.

4. Bevosita va bilvosita fluorimetriya.

5.Talabalar bilimini tekshirish uchun savollar:

1. Lyumenistsentsiya hodisasining mohiyati.

2. Stoks qonunining mohiyati.

3. Lyumenistsentsiya turlari.

4. Vavilov qonuni.

5. Fluorimetrning sxemasi va ish tamoyili.

6.Test topshiriqlari

1. 
   Xemo lyuminessensiyaning mohiyati.
   

A. Kimyoviy reaksiya energiyasi hisobiga nurlanishi

B.Yorug’lik energiyasini kimyoviy energiyaga aylanishi

C.Kimyoviy reaksiya vaqtidagi nur yutilishi

D.Cho’g’langan metallning nurlanishi

2. Stoks qonunining mohiyatini ko’rsating.

A. Lyuminissensiya intensivligi konsentratsiyaga (faqat suyultirilgan 1*10^-4mol/l eritmalarda) to’g’ri proporsional

B. Nurlanish intensivligi konsentratsiyaga bog’liq

C. Lyuminissensiya energiyasi qo’zg’atish energiyasidan doimo katta

D. Lyuminissensiya energiyasi qo’zg’atish energiyasidan doimo kichik
3. Vavilov qonunining mohiyatini ko’rsating.

A. Lyuminissensiya intensivligi konsentratsiyaga faqat suyultirilgan ( 1* 10^-4mol/l dan kichik ) eritmalardagina to’g’ri proporsional

B. Nurlanish intensivligi nurlanuvchi modda konsentratsiyasiga bog’liq.

C. Lyuminissensiya energiyasi doimo qo’zg’atuvchi nur energiyasidan kichik

D. Lyuminissent nur energiyasi qo’zg’atuvchi nur energiyasidan doimo kata
4. Quyidagi hodisalarning qaysi biri termolyuminissensiyaga taa’lluqli?

A. Qo’zg’atuvchi ta’sir to’xtatilgandan keyin ham davom etadigan shu’lalanish

B. Cho’g’langan metalni nurlanishi

C. Kimyoviy energiya yorug’lik energiyaga aylanishi

D. UB nurlar yutilganda ikkilamchi nurlanish.
5.Kimyoviy energiyani yorug’lik energiyasiga aylanishi lyumenissensiyani qaysi turiga kiradi ?

A.Xemolyumenissensiya

B.Termolyumenissensiya

C.Fotolyuminissensiya

D.Fluoreossensiya
6.Kimyoviy energiyani yorug’lik energiyasiga aylanishi lyumenissensiyaning qaysi turiga kiradi ?

A. Fotolyuminissensiya

B. Termolyumenissensiya

C. Xemolyumenissensiya

D. Fluoreossensiya
7. Fotolyuminessensiya hodisasining ko’rsating ?

A. Moddani qisqa to’lqin uzunlikdagi nurlar bilan ta’sirlashuvi natijasida ikkilamchi , to’lqin uzunligi kattaroq bo’lgan nurlarni chiqarishi

B. Cho’g’langan metallning nurlanishi

C. Kimyoviy reaksiya hisobiga nurlanish

D.Qo’zgatuvchita’sirito’xtatilganso’ngxamma’lumvaqtgachanurlanishningdavometishi
Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi

Zarur asbob va reaktivlar:

Reaktivlar:

1.Detsimolyar ishqor eritmasi

2. - umbeliferon spirtli 0,1% eritmasi

3.Turli bo`yoq eritmalari

4.Distillangan suv

5.Kislotaning bo`yoqli eritmasi

Idishlar:

1.Byuretka 25 sm³

2.Morpipetkasi 10,00; 20,00 sm³

3.Titrlashkolbasi 100 sm³ 8 dona

Asboblar:

1.UB nur manbai - VIO-1 kvarts lampasi

2.Titrlash uchun qorong`i kamera

Laboratoriya ishi Rangli (texnologik) eritmadagi sulfat

kislota massasini aniqlash

Ishning bajarilishi:

1.1.VIO-1 UB lampasi yoqiladi.

1.2.Berilgan rangli nazorat eritmaga 1 tomchi b – umbeliferonin di qatoridan tomizib, qorong`u kamerada UB nurlar ostida detsimolyar ishqor eritmasi bilan titrlanadi.

1.3.Ekvivalent nuqtasigacha titrlash kolbasida kislotali muhit bo`lgani uchun xira shu'la kuzatiladi, ishqor tomchisi tushib aralashib ketguncha yorqin havorang nurlanish aniq ko`rinadi.

1.4. Ekvivalent nuqtada, 1 tomchi ortiqcha ishqor tushganda havorang nurlanish yorqin va turg`un holda saqlanadi.

1.5. Eritmada gi kislotaning massasi alkalimetrik titrlash usulidagi kabi

formulasi asosida hisoblanadi.

Mashg’ulot -35

Mavzu: Potentsiometriya. Nazorat eritmasidagi H₂SO₄ massasini pH –metrik usulda titrlab aniqlash.

Tarqatma qo’llanma tarkibi:

1. 
   Tarqatma qo’llanma maqsadi.
   
2. 
   Mavzuning ahamiyati.
   
3. 
   Laboratoriya mashg‘ulot mavzusini yoritishda qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar.
   
4. 
   Vaziyatli masalalar.
   
5. 
   Talabalar bilimini tekshirish uchun savollar.
   
6. 
   Test topshiriqlari.
   
7. 
   Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi.
   

Maqsad:Potentsiometrik tahilning bevosita va bilvosita usullari haqida tushuncha hosil qilish. Eritma рН qiymatini рН metrda o`lchash malakasini hosil qilish.

Mavzuning ahamiyati: Tahlilni potentsiometrik usullari keng qamrovli bo`lgani sababli, tahlilni qator farmakopeya usullariga tadbiq etilgan. Mashg`ulotda orttirilgan nazariy bilim va amaliy ko`nikmalar quyidagi mavzularni o`zlashtirish uchun zarur.

Titrmetrik tahlil usullari	kislota-asosli, oksidlanish-qaytarilish, cho`ktirish usullari
Mutaxassislik fanlari
Farmatsevtik kimyo	kuchli va kuchsiz kislota, asoslar, gidrolizlanuvchi tuzlar miqdorini aniqlash
Farmakognoziya	Ajratmalar muhitini aniqlash
Toksikologik kimyo	toksik moddalarni kislota asosli xossalariga ko`ra miqdoriy tahlili

Maqsadga muvofiq vazifalar

1. рН metr milini bufer eritmaning pH qiymatiga (moslash) sozlash.

2. Kuchli kislota (asos) eritmasini potentsiometrik titrlash.

3. Potentsiometrik titrlash egrisini integral va differentsial ko`rinishlada chizib, ekvivalent nuqtaga tegishli titrant hajmini aniqlash va aniqlanuvchi modda miqdorini hisoblash.

3. Laboratoriya mashg‘ulot mavzusini yoritishda “Qanday diagrammasi” pedagogik texnologiya usullaridan foydalaniladi.