Toshkent farmatsevtika instituti analitik kimyo kafedrasi

Titrlashning cho’ktirish usulida qo’llaniladigan reagentlar

Titrantlar	Стандарт (бошланғич) моддалар	Индикаторлар ва б.
Argentometriya AgNO3 Tiotsianatometriya NH4SCN

4.Vaziyatli masalalar:

1. AgNO₃ ishchi eritmasini tayyorlash jarayonida ikki talabadan birida 5% AgNO₃ eritmasini silindirda o’lchash, ikkinchisida o’lchangan va toza sklyanka (idishga) quyilgach AgNO₃ ni tiniq eritmasini suyultirish jarayonida eritmada oq loyqa hosil bo’ldi. Talabalar qanday xatoga yo’l qo’ydi?

2.Kumush nitrati eritmasiga bir tomchi bo’lsa ham (vodoprovod) ichimlik suvidan aralashib qolsa qanday holat kuzatiladi va nima uchun?

3.Kumushning suvda oz eruvchan quyidagi birikmalarning ranglari qanday? AgCl, AgJ, AgNCS, Ag₂CrO₄

5.Talabalar bilimini tekshirish uchun savollar:

1. 
   Tayyorlangan natriy xlorid standart eritmasini molyar, ekvimolyar, foiz konsentratsiyalarini va titrini hisoblang.
   
2. 
   Nega kumush nitrat va ammoniy rodanid eritmalarini aniq tortim bo’yicha tayyorlab bo’lmaydi ?
   
3. 
   Cho’ktirib titrlash egrisi qanday ko’rinishga ega va titrlash sakramasiga qanday omillar ta'sir etadi?
   
4. 
   Cho’ktirib titrlash turlari.
   
5. 
   Argentometriya mohiyati va turlari.
   
6. 
   Argento- va merkurometrik titrlash usullarining afzalligi va kamchiliklari.
   
7. 
   Ks haqida tushuncha va cho’kmani hosil bo’lish sharti.
   

6.Test topshiriqlari

1.Argentometriya uchun standart modda?

A. Na₂CO₃

B. H₂C₂O₄*2H₂O

C. MgSO₄*7H₂O

D. NaCl
2.Eritmadagi osh tuzining miqdorini aniqlash qaysi titrimetrik usulda aniqlanadi?

A. Mahsulotni redoksimetrik titrlash

B. Bevosita permanganatometrik titrlash

C. Bevosita argentometrik titrlash

D. Bilvosita argentometrik titrlash
3. Argentometrik titrlash egrisi

A. Eritma pH qiymatini unga qo‘shilgan titrant (kislota, ishqor) hajmidan bog‘liqlik egri chizig‘i

B. Cho‘ktiriluvchi ion konsentratsiyasi ko‘rsatkichini unga qo‘shilgan cho‘ktiruvchi titrant hajmidan bog‘liqlik egri chizigi

C. Indikator rang o‘zgarish pH oralig‘ini titrant hajmiga bog‘liqlik egri chizig‘i

D. Ekvivalent nuqta yaqinida eritmaning pH qiymatini keskin o‘zgarishi
4. Argentometrik titrlashning titranti ?

A. Hg₂(NO₃)₂

B. NH₄NCS

C. AgNO₃

D. Na₂SO₄
5. Tiotsianatometrik titrlashning titranti ?

A. AgNO₃

B.NH₄NCS

C. Hg₂(NO₃)₂

D. Na₂SO₄
6. Sulfatometrik titrlashning titranti?

A. NH₄NCS

B. AgNO₃

C.Na₂SO₄

D.Hg₂(NO₃)₂
7.Fayans (adsorbsion) indikatori:

A.pH qiymatining tor oralig‘ida o‘z rangini keskin o‘zgartiruvchi

B. Rangli Cho‘kma hosil qiladi

C. Ekvivalent nuqtada rangli kompleks hosil qiluvchi

D. Cho‘kma sirtiga adsorbsiyalanib o‘z rangini o‘zgartiruvchi
8.Argentometrik titrlashning indikatori (Mor usuli ):

A. Metiloranj

B. Temir ammoniyli achchiqtosh (kislotali muhit )

C. Kraxmal

D.K₂CrO₄ni 5%eritmasi (0,5ml)
9.Argentometrik titrlashning Gey-Lyussak usulida ishlatiladigan indikator?

A. Temir (III)ammoniyli achchiqtosh kislotali muhit

B. 5%li K₂CrO₄eritmasini 0,5ml

C. Indikatorsiz

D. Geksatiotsionatoferrat (III)kompleks anioni
10. Argentometrik titrlashning Fayans usulida qaysi indikatorlar ishlatiladi

A. Geksatiotsionatoferrat (III) kompleks anioni

B. 5%li K₂CrO₄ eritmasini 0,5ml

C. Temir (III) ammoniyli achchiqtosh kislotali muhit

D. Eozin, fluoressein

Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi

Zarur asbob va reaktivlar:

Reaktivlar:

1. 
   NaCl quruq tuzi
   
2. 
   Kumush nitrat
   
3. 
   Ammoniy tiotsianat
   
4. 
   K₂CrO₄eritmasi
   
5. 
   NH₄Fe(SO₄)₂indikatori
   
6. 
   10% HNO₃
   
7. 
   Menzurka
   
8. 
   Byuks
   
9. 
   Texnik, elektron tarozi
   
10. 
    Analitik tarozi, toshlari
    
11. 
    O’lchov kolbasi V=100,00sm³
    

1-Laboratoriya ishi. 100 sm³ 0,05 N osh tuzi standart eritmasini tayyorlash

Tortimni hisoblash:

a =0,0558,5100/1000=0,29g

1. 
   0,3 g natriy nitrit aniq tortimi (m₁-m₂) 100,00sm³ lik o’lchov kolbasida eritiladi.
   
2. 
   Tayyorlangan eritmaning aniq konsentratsiyasi va titri hisoblanadi:
   
3. 
   
   

g.ekv/dm³ ; g/sm³

2-Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi

2-Laboratoriya ishi.Kumush nitratning 5% eritmasini suyultirib 100 sm³ 0,05 N ishchi eritma tayyorlash

7. 
   Quyuq eritma tortimi quyidagi formula asosida hisoblanadi:
   

8. 
   Silindr yordamida 17 sm³ 5% kumush nitrat eritmasidan o’lchab olinadi.
   
9. 
   Keyin toza distillangan suv bilan 3 marta chayilgan idish (sklyanka)ga quyiladi.
   
10. 
    Ustiga 100-17=83sm³ distilangan suv qo’shib aralashtiriladi.Idish sirtiga eritmaning nomi yozib qo’yiladi.
    

3-Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi

3-laboratoriya ishi. Ammoniy tiotsianat 5% eritmasini suyultirib 100sm³ 0,05 N eritma tayyorlash

1. 
   Quyuq eritma tortimi quyidagi formula asosida hisoblanadi:
   

2. 
   Silindr yordamida 7-8 sm³ 5% NH₄NCS eritmasidan o’lchab olinadi.
   
3. 
   Keyin toza distillangan suv bilan 3 marta chayilgan idish (sklyanka)ga quyiladi.
   
4. 
   Ustiga 100-7,5=92,5 sm³ distilangan suv qo’shib aralashtiriladi.Idish sirtiga eritmaning nomi yozib qo’yiladi.
   

4-Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi

4-laboratoriya ishi. Kumush nitrat ishchi eritmasini natriy xlorid eritmasi bilan standartlash

4.1. Titrlash kolbasiga Mor pipetkasi yordamida 10,00 sm³ natriy xlorid eritmasidan (alikvota hajmi) o’lchab olinadi.

4.2. Ustiga 0,5 sm³ kaliy xromat eritmasidan (indikator sifatida) solinadi.

4.3. Aralashmani ishchi-kumush nitrat eritmasi bilan, dastlab hosil bo’lgan oq cho’kmaning rangi qizil-g’isht rangga o’tguncha titrlanadi.

4.4. Titrlash 2-3 marta takrorlanib natijalar quyidagi jadvalga yoziladi.

№	V NaCl sm^3	VAgNO3 sm^3
1.
2.

4.5. Kumush nitratning ekvimolyar konsentratsiyasini ekvivalentlar qonuni tenglamasiga muofiq quyidagicha xisoblanadi:



5-Laboratoriya ishlarini qadamma-qadam bajarish tartibi
5-laboratoriya ishi. Ammoniy tiotsianat ishchi eritmasini kumush nitrat bo’yicha Folgard usulida standartlash

5.1. Titrlash kolbasiga Mor pipetkasida 10,00 sm³ kumush nitrati titrlangan eritmasidan.

5.2. Usatiga 1 sm³ temir ammoniyli achchiqtosh, 5-6 sm³ 10% HNO₃ eritmasidan solinadi.

5.3. Dastlab hosil bo’lgan oq cho’kma och qizil rangga bo’yalguncha titrlanadi. Titrlash natijalari quyidagi jadvalga yoziladi:

№	V AgNO3, sm^3	V NH4NCS, sm^3
1
2
3