Тошкент фармацевтика институти

Аннотация
— 
бирламчи ҳужжатни қайта ишлаган ҳолда унинг 
мазмуни, шаклини, мақсади ва бошқа хусусиятларини ѐритиб берган
қисқача тавсиф. Аннотацияда бирламчи ҳужжатнинг нима тўғрисидалиги 
баѐн қилинади, шунинг учун унинг ҳажми бирламчи ҳужжатнинг ҳажмига 
боғлиқ бўлмайди ва ва ўрта ҳисобда 500 босма белгидан иборат бўлади. 
Реферат
— 
бирламчи ҳужжат мазмунининг, асосий амалий 
маълумотлари ва хулосаларининг қисқартирилган баѐни. 
Реферат бирламчи ҳужжатнинг мазмуни билан таништиради, шунинг 
учун рефератнинг ҳажми бирламчи ҳужжатнинг ҳажмига қараб 500 дан 
2500 гача босма белгидан иборат бўлади. Рефератда, одатда, ҳужжатнинг 
библиографик рўйхати, мавзу, тадқиқотнинг моҳияти ва объекти, ишнинг 
хусусияти, мақсади; тадқиқотни ўтказиш усуллари, натижа, жорий этишдан 
олинадиган ижтимоий-иқтисодий самара, хулосалар акс эттирилади. 
Айрим ҳолларда реферат шакли махсус ҳужжатлар билан тартибга
солинади, масалан илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишларига 
рефератларни ѐки диссертациянинг авторефератини тузишда белгиланган 
тартиб мавжуд. 
Шарх
— 
бирламчи ҳужжатларнинг айрим тўпламидан олинган 
маълум масалаланинг жамлама тавсифи бериладиган синтезлашган матн. 
Бирламчи ҳужжатлардаги ахборотнинг тавсифи қандай усулда тақдим 
этилишига қараб шархнинг учта асосий тури ажратиб кўрсатилади: 
• 
библиографик
—маълум вақт давомида вужудга келган ахборот манбаи 
сифатида ѐки бошқа бир умумий кўрсаткич бўйича бирламчи 
ҳужжатларнинг тавсифини ўз ичига олади; 
• 
рефератив
— бирламчи ҳужжатларда кўриб чиқилган масалаларнинг 
жамланма тавсифини, келтирилаѐтган ахборотни танқидий жиҳатдан 
баҳоламаган ҳолда беради; 
• 
таҳлилий (танқидий)
— бирламчи ҳужжатларда келтирилган 
ахборотни ҳар томонлама таҳлилини ўз ичига олиб, уни баҳолаб, ушбу 
ахборотдан фойдаланиш бўйича тавсияларни асослаб беради. 
Юқорида санаб ўтилганлардан ташқари, ахборотни таҳлилий-
синтетик ишлов беришнинг кенг тарқалган турларига бир тилдан 
иккинчисига таржима қилиш ва индекслашни киритиш мумкин, уларнинг 
натижасида тегишлича иккиламчи ҳужжатлар: таржима ва индекслар 
вужудга келади. 

---

103