Тошкент Фармацевтика институти Фармацевтик кимё кафедраси Дори воситаларини замонавий таҳлил усуллари фани

Ҳозирги вақтда синтез йўли билан ёки табиий манбалардан олинаётган турли гуруҳ кимёвий моддаларнинг кўплиги туфайли, улар ораси­дан Скрининг усули бўйича фармакологик фаол таъсирли бирикмаларни танлаб олиш қийиндир. Бу усул бўйича кўплаб кимёвий моддалар ичидан дори сифатида яроқлиларини танлаб олиш иқтисодий жиҳатдан қиммат бўлиб, уларни дори сифатида ишлатиш мумкинлигини исботлаш эса жуда кўп вақт талаб қилади.

• Ҳозирги вақтда синтез йўли билан ёки табиий манбалардан олинаётган турли гуруҳ кимёвий моддаларнинг кўплиги туфайли, улар ораси­дан Скрининг усули бўйича фармакологик фаол таъсирли бирикмаларни танлаб олиш қийиндир. Бу усул бўйича кўплаб кимёвий моддалар ичидан дори сифатида яроқлиларини танлаб олиш иқтисодий жиҳатдан қиммат бўлиб, уларни дори сифатида ишлатиш мумкинлигини исботлаш эса жуда кўп вақт талаб қилади.

Аниқ бир максадга қаратилган йўналишда янги дори моддасини олишнинг ҳозирги вақтда кўп таркалган яна битта усули, юкори биологик фаол дори моддаларининг кимёвий тузилишига асосланган ярим синтетик усулдир. Ярим синтетик усул билан олиш, айникса табиий дори моддаларининг, жумладан, алкалоид, гормон, витамин ва антибиотикларнинг кимёвий тузилишига бирор ўзгариш киритилиши, улар таъсирини янада кучайтиришга, баркарорлигини оширишга ва баъзида эса таъсирини мутлақо бошқа йўналишга ўзгариб кетишига олиб келади. Масалан, фоли кислота тузилишидаги пиримидин ҳалкаси-нинг туртинчи ҳолатидаги гидроксил урнига амин гуруҳи ва унинчи ҳолатдаги аминогуруҳидаги водородни метил ра-дикалига алмаштириб, таъсир жиҳатидан фоли кислотага қарама-қарши метотрексат препарати олинади.

• Аниқ бир максадга қаратилган йўналишда янги дори моддасини олишнинг ҳозирги вақтда кўп таркалган яна битта усули, юкори биологик фаол дори моддаларининг кимёвий тузилишига асосланган ярим синтетик усулдир. Ярим синтетик усул билан олиш, айникса табиий дори моддаларининг, жумладан, алкалоид, гормон, витамин ва антибиотикларнинг кимёвий тузилишига бирор ўзгариш киритилиши, улар таъсирини янада кучайтиришга, баркарорлигини оширишга ва баъзида эса таъсирини мутлақо бошқа йўналишга ўзгариб кетишига олиб келади. Масалан, фоли кислота тузилишидаги пиримидин ҳалкаси-нинг туртинчи ҳолатидаги гидроксил урнига амин гуруҳи ва унинчи ҳолатдаги аминогуруҳидаги водородни метил ра-дикалига алмаштириб, таъсир жиҳатидан фоли кислотага қарама-қарши метотрексат препарати олинади.