Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Ishlab  chiqarish yoki iqtisodiy hayotning baynalminallashuvi

-   bu  mamlakatlarning  jahon  miqyosida  iqtisodiy  aloqalarining 

kuchayishi  hamda  iqtisodiy  munosabatlaming  tobora  kengroq 

jabhalarini qamrab olish jarayoni hisoblanadi.

Barcha iqtisodiy jarayonlaming baynalminallashuvi natijasida ja ­

hon xo‘jaligining quyidagi tarkibi vujudga keldi:

1) tovar va xizmatlar jahon bozori;

2) kapitallar jahon bozori;

3) ishchi kuchi jahon bozori;

4) xalqaro valyuta tizimi;

5) xalqaro kredit-moliya tizimi.

Bundan tashqari, baynalminallashuv axborotlar, ilmiy-tadqiqot va 

tajriba-konstruktorlik ishlanmalari,  madaniyat  sohalarida ham rivoj- 

lanmoqda. Yagona ilmiy-axborot makoni shakllanmoqda.

Xalqaro  savdo  milliy davlatlaming paydo bo‘lishi bilan ular ora- 

sidagi  iqtisodiy  va  siyosiy  aloqalaming  ifodasi  sifatida  qadimdan 

amal qilib kelgan bo'lsada, bu hali jahon bozori mavjudligini anglat- 

mas  edi.  Jahon bozori  faqat yirik mashinalashgan  sanoatning paydo 

bo‘lishi bilan  dastlab bir  qator mamlakatlar o ‘rtasida vujudga kelib, 

XX asming boshlarida jahonning barcha mamlakatlarini qamrab oldi.

Alohida mamlakatlar milliy bozori hamda jahon bozori farqlanadi. 

Jahon bozori bir qator o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Agar milliy bo- 

zorda  tovarlar  harakati  iqtisodiy  omillar  (ishlab  chiqarish  aloqalari, 

transport,  xomashyo,  mehnat resurslari va h.k.) bilan bog‘liq bo‘Isa, 

tovarlaming jahon  bozoriga  bu  omillardan  tashqari  alohida  davlat­

laming tashqi iqtisodiy siyosati ahamiyatli ta ’sir ko‘rsatadi.

Milliy  xo‘jaliklar  va  ular  o‘rtasidagi  iqtisodiy  aloqalar  negizida 

shakllangan jahon xo‘jaligi asosida xalqaro mehnat taqsimoti yotadi.