Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

ijtimoiy zaruriy baynalminal mehnat sarflari jahon bozorida e’tirof 

qilinadi. Umuman olganda, jahon narxlarining tashkil topishi odatda 

sof holda amalga oshmaydi. Baynalminal qiymatning hosil bo‘lishiga 

to‘sqinlik  qiluvchi  maxsus  omillar  jahon  narxlariga  ta’sir  qiladi. 

Tashqi savdo va valyuta cheklovlari, valyutalar qiymatining o ‘zgarib 

turishi, xalqaro monopoliyalar siyosati, biijadagi chayqovchiliklar va 

hokazolar  shular jumlasidandir.  Shu  sababli  ayrim mamlakatlaming 

jahon bozoridagi raqobatlashuv qobiliyatidagi  farqlar, pirovard nati- 

jada mehnat unumdorligining milliy darajadagi farqlarini aks ettiradi.

Rivojlangan  mamlakatlarda  keyingi  o‘n  yilliklarda  yangi 

texnologik  asoslarga  o‘tish jahon  xo‘jalik  aloqalarining  tez  o‘sishi 

bilan birga bordi.  Takror ishlab  chiqarish jarayonlarining baynalmi- 

nallashuvi  o‘zining  har  ikkala  shaklida:  integratsion  (milliy 

xo‘jaliklaming yaqinlashuvi, o‘zaro moslashuvi orqali) va transmil- 

liy  (xalqaro  ishlab  chiqarish  majmuasining  tuzilishi  orqali)  shakl-

691

---

larida kuchayadi.  Jumladan,  butun dunyoda mintaqaviy  davlatlararo 

iqtisodiy  integratsiyaning  qaror topish tamoyili kuzatiladi.  Xususan, 

rivojlangan  Yevropa  integratsion  hamjamiyati  (El)  doirasida  tovar- 

lar,  xizmatlar  va  ishchi  kuchining  erkin  harakati  amalga  oshiriladi. 

Shimoliy Amerika umumiy  iqtisodiy hamkorligi AQSH,  Kanada va 

Meksika iqtisodiyotining  integratsiyasini ko‘zda tutadi.  Davlatlararo 

integratsiyaning kuchayishi janubiy-sharqiy Osiyo, 0 ‘rta Osiyo, arab 

dunyosi,  Afrika va Markaziy Amerika mamlakatlari uchun ham xu- 

susiyatli bo‘lmoqda.