Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

16.2-rasm.  Jam g‘arma funksiyasining grafikdagi tasviri

449

---

Rasmdan  ko‘rinadiki,  jamg‘arma  funksiyasining  grafikdagi  tas­

viri iste’mol funksiyasi tasvirining aksi sifatida namoyon bo‘ladi. Bu 

grafikda ham V nuqta 0 darajadagi jamg‘arishni, OY yotiq chizig‘ining

0 darajadan pastki qismi manfiy jamg‘arishni, yuqori qismi esa ijobiy 

(musbat)jamg‘arishni anglatadi.  kesma sof daromadning  darajasida­

gi jamg‘arma miqdorini ko‘rsatadi.

Iste’mol va jamg‘arma hajmiga daromaddan tashqari yana bir qa­

tor  obyektiv  va  subyektiv  omillar  ta’sir  ko‘rsatadi.  Obyektiv  omil­

lar  alohida  iste’molchining  ixtiyoriga,  idrokiga  bog‘liq  bo‘lmagan 

omillardan  iborat  bo‘lib,  ulardan  asosiy lari  sifatida  quyidagilami 

ko‘rsatish mumkin:

-  barcha xo‘jaliklar tomonidan jamg‘arilgan mol-mulk darajasi;

-  narxlar darajasi;

-  real foiz stavkalari;

-  iste’molchining qarzdorligi darajasi;

-  iste’molchilami soliqqa tortish darajasi.

Subyektiv omillar,  asosan,  iste’molchining o‘ziga, uning ruhiyati 

va  bozordagi  xatti-harakatiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Bu  omillar  qatoriga 

iste’mol va jamg‘arishga bo‘lgan moyillik, kelgusidagi narx, pul da­

romadlari,  soliq,  tovarlar  mavjudligi  darajasining  o‘zgarishiga  nis­

batan munosabatni  kiritish mumkin.  Turli  omillar ta’sirida iste’mol 

va jamg‘arma  darajasining  o‘zgarishini  shartli  ma’lumotlar  asosida 

tuzilgan quyidagi jadval orqali ko‘rib chiqamiz (16.1-jadval).