Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Iste’mol va jamg‘arma hajmi hamda unga ta’sir ko‘rsatuvchi 

omillar  o‘rtasidagi  bog‘liqlik  iste’mol  va  jamg‘arma  funksiyasi 

deyiladi.  Bu  funksiyalami  bayon  etishda  klassik  iqtisodchilar  va 

keynschilaming nuqtai nazarlari farqlanadi. Klassik iqtisodchilaming 

fikriga ko‘ra,  kishilar  o‘z mablag1 larini  qo‘shimcha  daromad keltir- 

gan  taqdirda jamg‘armaga  yo‘naltirishga  harakat  qiladilar.  Shunga

447

---

ko‘ra, banklaming real foiz stavkasi qanchalik yuqori bo‘lsa, ulaming 

jamg‘armaga qiziqishlari  shu qadar kuchli bo‘ladi,  ya’ni jamg‘arma 

real  foiz  stavkasining  о‘sib  boruvchi  funksiyasi  hisoblanadi.  Aholi 

daromadlari  iste’mol  va  jamg‘arma  mablag‘larining  yig‘indisidan 

iborat  ekan,  real  foiz  stavkasining  o‘sishi  bilan  iste’mol  pasayib, 

jamg‘arma esa ko‘payib boradi. Boshqacha aytganda, klassik iqtisod- 

chilar fikriga ko‘ra iste’mol real foiz stavkasining pasayib boruvchi 

funksiyasi hisoblanadi.

J. M. Keyns klassik iqtisodchilaming bu fikrlariga qarshi chiqib, uy 

xo'jaliklarining  iste’mol  sarflari  real  foiz  stavkasiga  u  qadar  bog‘liq 

emasligini, kishilar uchun hamma vaqt joriy iste’molning kelgusidagi 

iste’moldan afzalligini ta’kidlaydi. U iste’mol sarflari darajasiga ta’sir 

ko‘rsatuvchi  asosiy omil  sifatida uy xo‘jaliklarining joriy daromadla- 

rini ko‘rsatadi. Demak, Keyns fikriga ko‘ra, iste’mol -  uy xo‘jaliklari