Toshkent davlat yuridik universiteti

uchinchi
qismi barcha shartnomalar 
uchun majburiy emas.
 
Ammo bunday shartlar mavjud bo‘lgan taqdirda 
taraflar huquq va majburiyatlariga, shuningdek, ularni bajarish tartibiga 
taʼsir qiladi. 
Tadbirkorlik shartnomasining qo‘shimcha shartlariga shartnomaning 
amal qilish muddati, taraflarning javobgarligi, majburiyatlarning 
bajarilishini ta’minlash usullari; shartnomani bir taraflama bekor 
qilishning asoslari va oqibatlari, shartnoma boʻyicha maʼlumotlarni sir 
saqlash, nizolarni hal qilish tartibi kabilar kiradi. 
Taraflarning shartnoma boʻyicha o‘z majburiyatlarini bajarish 
muddatlari ko‘rsatilgan taqdirda ham tadbirkorlik shartnomasining amal 
qilish muddati ko‘rsatilishi maqsadga muvofiq. Bu holat shartnomaning 
amal qilish muddati qachon tugashini bilish va taraflar shartnomani 
bajarishdan bosh tortganlik uchun talabnoma va daʼvo qilish muddatining 
boshlanishini aniqlashda muhim ahamiyatga ega. 
Tadbirkorlik shartnomasining qo‘shimcha shartlaridan yana biri, bu 
majburiyatlarning 
bajarilishini 
ta’minlash 
usullaridir. 
Amaldagi 
qonunchilikka 
muvofiq, 
tadbirkorlik 
shartnomasining 
bajarilishi 
neustoyka, garov, qarzdorning mol-mulkini ushlab qolish, kafillik, kafolat, 
zakalat hamda qonun hujjatlarida yoki shartnomada nazarda tutilgan 
boshqacha usullar bilan ta’minlanishi mumkin.
Odatda, tadbirkorlik shartnomalari faqat taraflarning kelishuviga 
muvofiq bekor qilinishi mumkin, ammo taraflar shartnomada uni bir 
tarafning tashabbusi bilan ham bekor qilish to‘g‘risidagi shartlarni 
kiritishlariga yo‘l qo‘yiladi. Shuningdek, shartnomada uning qaysi 
shartlari sir saqlanishi va taraflar tomonidan oshkor qilinishi mumkin 
emasligi belgilab qo‘yilishi mumkin. 

---

124 
Tadbirkorlik shartnomasining 
to‘rtinchi
qismi o‘z ichiga taraflar 
o‘rtasidagi munosabatlar shartnomadan tashqari yana qanday me’yorlar 
bilan tartibga solinishini; taraflar o‘rtasidagi aloqalarni o‘rnatish haqidagi 
ma’lumotlarni; shartnoma tuzishdan oldin olib borilgan ishlar va ularning 
shartnoma imzolangandan keyingi natijalarini; taraflarning rekvizitlarini; 
shartnoma nusxalari soni haqidagi maʼlumotlarni; shartnoma matniga 
o‘zgartirishlar kiritish tartibini; taraflar vakillarining imzolarini oladi. 
Taraflar o‘rtasidagi aloqalarni o‘rnatish haqidagi shartlarda axborot 
berish va shartnomaning bajarilishiga taalluqli bo‘lgan masalalarni hal 
qilishga vakolatli shaxslar (nomlari yoki mansabi), shuningdek, aloqa 
turlari (telefon, faks va h.k.) ko‘rsatiladi. 
Taraflarning rekvizitlariga – pochta indeksi, manzili, hisob-kitob 
raqami, bank muassasasining nomi, kodi, MFO, soliq to‘lovchining 
identifikatsiya raqami, yuklash rekvizitlari kiradi va ular tadbirkorlik 
shartnomasida aniq ko‘rsatilishi lozim. Shartnomada uning nusxalari soni 
va ularning haqiqiyligi ko‘rsatiladi. Shartnoma matniga o‘zgartirishlar 
kiritish tartibining belgilanishi shartnoma qalbakilashtirilishining oldini 
oladi. 
Har bir shartnoma uni tuzgan taraflar yoki ularning to‘liq vakolatga 
ega bo‘lgan vakili tomonidan imzolanadi, shuningdek, shartnoma yuridik 
xizmat xodimi yoki advokat tomonidan huquqiy ekspertizadan o‘tkazilishi, 
muayyan holatlarda shartnoma yuzasidan yuridik xulosa berilishi talab 
qilinadi. 
Shartnoma ikki va undan ortiq taraflar o‘rtasida tuziladigan bitim 
bo‘lganligi sababli uni oferta, aksept, yuridik ekspertizadan o‘tkazish va 
shartnomani imzolash bosqichlaridan iborat. Taklif