Toshkent davlat yuridik universiteti

Ikkinchi  bosqichning  o‘ziga  xos  xususiyati  shundan  iboratki,  unda 
soliqlar  davlat  budjetini  shakllantirishning  asosiy  manbasi  sifatida 
ko‘rilgan. Soliq obyektlarini aniqlash va soliqqa tortish qonun-qoidalarini 
tartibga soluvchi ilk soliq tizimi yuzaga kelgan. To‘g‘ri va egri soliqlar ilk 
bor ajratilib, bu soliqlarning muhim va ahamiyatli jihatlari ochib berilgan. 
Soliqlar  ichida  asosiy  o‘rinni  aksizlar  egallagan.  Bular  qonuniy  ravishda 
shahar  darvozalarida  mamlakatga  kiritiluvchi  yoki  undan  chiqariluvchi 
tovarlardan  undirilib,  hamma  daromadlar  va  tushumlar  soliqqa  tortilgan. 
Evropa  mamlakatlarida  demokratiyaning  rivojlanishi  natijasida  soliqlarni 
hisoblash  va  undirish  borasida  aholining  haq-huquqlarini  himoya  qilish 
masalalari  o‘rtaga  tashlandi.  Natijada  1689  yil  Angliyada  qabul  qilingan 

---

19 
 
“Huquqlar  tog’risidagi  bill”da  qat’iyan  xalq  vakillari  organlariga  davlat 
daromadlari  hamda  xarajatlari  to‘g‘risida  ma’lumot  berishi  belgilandi. 
Fransiyada esa faqatgina 1791 yil “Ulug‘ Fransuz revolyusiyasi”dan keyin 
davlat budjeti va soliqlari haqida ma’lumot berila boshlandi.