Тошкент давлат юридик университети

Masalan, shaharlar hududi ular atrofidagi qishloq xo‘jaligiga 
mo‘ljallangan yerlar hisobidan kengaytirilishi yoki zaxira yerlardan fermer 
xo‘jaliklariga yer uchastkalari ajratilishi, aksincha, konchilik bilan bog‘liq 
ishlar yakuniga yetkazilgach sanoat yerlari zaxira yerlari toifasiga o‘tkazilishi 
mumkin. 
O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 9-moddasiga ko‘ra 
yerlarni yer fondi toifalariga bo‘lish va bir toifadan boshqasiga o‘tkazish 
yerni egalik qilishga va foydalanishga berish huquqiga ega bo‘lgan 
organlar tomonidan amalga oshiriladi. Bunday organlar sirasiga 
O‘zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasi va mahalliy davlat 
hokimiyati organlari kiritiladi.
Har bir toifadagi yer fondlari foydalanish maqsadi va tartibiga ko‘ra 
o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘ladi. Mamlakatimiz yer fondi tarkibida 
qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar
mustaqil toifani tashkil etib 
muhim o‘rinni egallaydi.
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida ular alohida ahamiyatga ega 
bo‘lib, qishloq xo‘jaligi ehtiyojlari uchun berib qo
‘
yilgan yoki ana shu 
maqsadlar uchun belgilangan yerlar qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan 
yerlar hisoblanadi. Bugungi kunda mamlakatimizda qishloq xo‘jaligiga 
mo‘ljallangan yerlar butun yer fondining 46,12%ini tashkil etib, bunday 
yerlar 20481,1 ming ga ni tashkil etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Yer kodeksining 43–58-moddalari qishloq 
xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar huquqiy holatini belgilaydi. Unga ko‘ra 
ushbu toifadagi yerlar qishloq xo‘jaligi yuritish uchun zarur bo‘lgan 
qishloq xo‘jaligi yerlari va daraxtzorlar, ichki xo‘jalik yo‘llari, 
kommunikatsiyalar, o‘rmonlar, yopiq suv havzalari, binolar, imoratlar va
inshootlar egallagan yerlarga ajraladi. Haydaladigan yerlar, pichanzorlar, 
yaylovlar, tashlandiq yerlar, ko‘p yillik dov-daraxtlar (bog‘lar, tokzorlar, 
tutzorlar, mevali daraxt ko‘chatzorlari, mevazorlar) egallagan yerlar 
qishloq xo‘jaligi yerlari jumlasiga kiradi.
Bugungi kunda mamlakatimizda qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan 
yerlardan foydalanuvchi subyektlar bo‘lib, fermer va dehqon xo‘jaliklari, 
qishloq xo‘jalik kooperativlari (shirkat xo‘jaliklari), jamoa xo‘jaliklari, 
agrofirmalar, ijara jamoalari, aksionerlik jamiyatlari hisoblanadi.

---

156 
Ayniqsa, mustaqillik yillarida amalga oshirilgan yer islohotlari 
natijasida fermer xo‘jaliklari hozirda qishloq xo‘jalik subyektlari ichida 
yetakchi 
o‘rinni egalladi. Shuningdek mamlakatimizda amalga 
oshirilayotgan islohotlarning asosiy yo‘nalishi sifatida agrar sohani 
industrlashtirish, ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklari faoliyatini tashkil etish 
va rivojlantirishni e’tirof etish mumkin.
Yer fondi tarkibidagi ikkinchi toifa yerlarni