Тошкент давлат юридик университети

I. Haq to‘lash shakliga ko‘ra: 
1. Soliqlar, ular o‘z navbatida quyidagilarga bo‘linadi:
1) yer solig‘i; 2) yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq hamda 
qo‘shimcha foyda solig‘i; 3) ekologiya solig‘i (ekologik xavfsizlik uchun); 
4) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq.
2. To‘lovlar esa quyidagilardan iborat: 
1) tabiiy resurslardan foydalanish huquqi uchun to‘lovlar; 2) tabiiy 
resurslardan maxsus foydalanganlik uchun to‘lovlar; 3) tabiiy resurslarni 
muhofaza qilish va qayta tiklash uchun to‘lovlar; 4) hayvonot va o‘simlik 
dunyosidan maxsus foydalanganlik uchun to‘lovlar (tabiiy resurslarning 
alohida turlarini qayta tiklash va muhofaza qilish choralarini amalga 
oshirgan idora va qo‘mitalar sarflagan xarajatlar kompensatsiyasi
14
); 5) 
davlat mablag‘lari hisobidan qo‘lga kiritilgan yer qa’ri to‘g‘risidagi 
ma’lumotlar uchun to‘lovlar.
14
Макар С.В. Основы экономики природопользования. – М.: ИМПЭ, 1998. –95 с. 

---

129 
3. Kompensatsiya to‘lovlari – atrof-muhitni ifloslantirganlik, xo‘jalik 
faoliyati natijasida salbiy ta’sir ko‘rsatganlik (ifloslantiruvchi moddalarni 
chiqarganlik, oqizganlik va chiqindilarni joylashtirganlik) uchun to‘lanadi.
4. Yig‘imlar –asosan, hayvonot yoki o‘simlik dunyosi obyektlaridan 
maxsus foydalanish uchun ruxsatnomalar berish uchun undiriladi. Yig‘im 
– bu yuridik yoki jismoniy shaxslardan undiriladigan majburiy to‘lovlar 
bo‘lib, uning to‘lanishi yig‘im to‘lovchiga nisbatan davlat organlari, 
mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish organlari, boshqa vakolatli organ va 
mansabdor shaxslarning yuridik ahamiyatga ega bo‘lgan muayyan 
harakatlarni amalga oshirishlarining majburiy shartidir
15
.
5. Bonuslar – yer qa’ridan foydalanuvchi tomonidan amalga 
oshiriladigan bir martalik to‘lov bo‘lib, O‘zbekiston Respublikasining 
yangi tahrirdagi Soliq kodeksida (45-bob) uning ikki turi ko‘rsatib 
o‘tilgan: a) imzoli bonus; b) tijoratbop topilma bonusi.