Тошкент давлат юридик университети

atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishni 
moliyalashtirish
, atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish iqtisodiy-huquqiy 
mexanizmi tizimining keyingi muhim tarkibiy qismlaridan biri bo‘lib 
hisoblanadi. Zotan, oqilona tashkil etilgan atrof tabiiy muhitni muhofaza 
qilishni moliyalashtirish siyosati, ekologik muammolarni hal etishda 
muhim omil bo‘lib xizmat qiladi. Boz ustiga, atrof tabiiy muhitni 
muhofaza qilish, moliyalashtirishni talab etadigan faoliyat bo‘lib 
hisoblanadi.
Umuman xalqaro miqyosda oladigan bo‘lsak, atrof tabiiy muhit 
muhofazasi muammolari bo‘yicha bo‘lib o‘tgan Stokgolm va Rio de 
Janeyro konferensiyalari orasidagi 20 yil ichida atrof tabiiy muhit holatini 
yaxshilash uchun 1,3 tril. AQSH dollari sarflangan
12
.
Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishni moliyalashtirish bir qator 
manbalar hisobidan amalga oshirilishi mumkin. Ular sirasiga quyidagilarni 
kiritishimiz mumkin: 1) davlat byudjeti (Respublika, Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi, viloyat, shahar va tuman byudjetlari); 2) vazirliklar va 
idoralar mablag‘lari; 3) korxona, tashkilot va muassasalar mablag‘lari; 4) 
ekologik jamg‘armalar mablag‘lari; 5) bank krediti; 6) jismoniy va yuridik 
shaxslarning, shuningdek, chet el yuridik va jismoniy shaxslarning 
ixtiyoriy badallari.
Atrof tabiiy muhitni davlat byudjetidan moliyalash asosan quyidagi 
ikki yo‘nalishda amalga oshiriladi: 1) mazkur sohadagi davlat dasturlarini 
12
Лосев К. Нам мешают неэффективная экономика и рост населения. // Евразия. № 4 (35). 1996. - 2 с.
13
Xalq so’zi gazetasi, 2014-yil 30-oktyabr, №210 (6140). -B. 1-2. 
Ma’lumot uchun! 
Jumladan, 
birgina 
1993-yil 
BMT 
va 
Markaziy Osiyoning besh davlati tomonidan 
tashkil etilgan Orolni qutqarish xalqaro jamg‘armasi (OQXJ) o‘tgan davr 
mobaynida (2011-yilga qadar) Orol dengizi havzasi mamlakatlariga 
ko‘mak berishga doir ikkita dasturni amalga oshirib, ekologik holatni 
barqarorlashtirish, tabiiy muhitni tiklash, transchegaraviy suvlarni 
boshqarishni yaxshilash, iqtisodiy-ijtimoiy muammolar yechimiga 
yordam berishga yo‘naltirilgan loyihalarni bajarib, buning uchun 
2 milliard dollardan ortiq mablag‘ yo‘naltirilgan. O‘zbekiston oxirgi o‘n 
yil ichida Orolbo‘yidagi loyihalarga 1 milliard 200 million AQSH 
dollaridan ziyod mablag‘ ajratgan
13
. 

---

127 
moliyalashtirish; 2) maxsus vakolatli davlat organlarining faoliyati 
(masalan, Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi).