Тошкент давлат юридик университети

Atrof tabiiy muhitning sifat me’yorlari
deb atrof tabiiy muhit 
sifatini tavsiflovchi ko‘rsatkichlarga aytiladi. Ularga: atmosfera havosida 
va suvlarda zararli moddalar to‘planishining yo‘l qo‘yiladigan darajadagi 
miqdorlari; atmosfera havosiga va suv havzalariga zararli moddalarni 
chiqarish (tashlash) ning yo‘l qo‘yiladigan darajadagi miqdorlari; 
radiatsiyaviy ta’sir, shovqin, tebranish, magnit maydonlarining yo‘l 
qo‘yiladigan darajalari; qishloq va o‘rmon xo‘jaligida qo‘llaniladigan 
kimyoviy moddalarning yo‘l qo‘yiladigan darajalari; oziq-ovqat 
mahsulotlarida kimyoviy moddalar qoldig‘ining eng yuqori darajalari; 
atrof tabiiy muhitga antropogen ta’sir faoliyatining yo‘l qo‘yiladigan 

---

90 
darajalari.
Tabiiy 
resurslardan 
foydalanish 
limitlarini belgilashda ikki maqsad 
ko‘zda tutiladi, ya’ni birinchidan, 
tabiat va uning boyliklarini asrash 
bo‘lsa, ikkinchidan, tabiiy resurslarni 
me’yorida ishlatish yoki me’yordan 
ortiqcha foydalanganlik uchun to‘lovlarni undirishdan iborat. Tabiiy 
resurslarni iste’mol qilganlik uchun olingan to‘lovlar ularni qayta tiklash 
va ulardan oqilona foydalanishni ta’minlash uchun sarflanadi.
Zararli moddalarning yo‘l qo‘yiladigan darajada tashlash (chiqarish) 
va joylashtirish miqdorlari ham tabiiy muhitdan foydalanishning bir turi 
hisoblanadi. Bunday limitlashtirish tabiatni muhofaza qilish vazifasini 
bajaradi, ya’ni ifloslantiruvchi manbadan chiqindilarning zararli 
moddalarini kamaytirish, ikkinchidan esa, ularni tashlaganlik uchun 
undiriladigan to‘lovlardan shakllanadigan tabiatni muhofaza qilish 
fondlaridan ekologik maqsadlar uchun foydalanishni ta’minlashga 
qaratilgan.
Shunday qilib, ekologik me’yorlar tabiiy resurslarning sifat hamda 
son ko‘rsatkichlarini belgilab, ulardan foydalanish va muhofaza qilishni 
tashkil etishda asosiy talablarni o‘z ichiga oladi. Shu jumladan, ekologik 
me’yorlar foydalanishni rejalashtirish uchun ruxsatnomalar berish, to‘lov 
undirish, nazorat qilish, javobgarlikka tortishda asos hisoblanadi.