Тошкент давлат юридик университети

Ta’kidlash joizki, Fuqaro muhofazasi tuzilmalari bilan 
Toshkent shahar hokimi-Fuqaro muhofazasi boshlig‘ining 2013 yil 
114
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi 1999 y. 9-son, 221-modda

---

319 
30 dekabrdagi “Aholi va hududlarni favqulodda vaziyatlardan 
muhofaza qilish bo‘yicha 2013 yilda bajarilgan tadbirlar yakuni 
va 2014 yildagi vazifalar to‘g‘risida”gi 3-sonli buyrug‘iga asosan 
15 soatlik dastur asosida o‘qitish ishlarini tashkil etishda amaliy 
mashg‘ulotlarga ko‘proq etibor qaratish hamda kelgusida bo‘lib 
o‘tadigan 
taktik-maxsus 
o‘quv 
mashqlariga 
muntazam 
tayyorgarlik ko‘rib borish tavsiya etildi. 
Xullas, hozirgi sharoitda ekologiya, favqulodda vaziyatlar hududlari 
va ekologik ofat hududlarini muhofaza qilish, bu sohasidagi qonunlarni 
takomillashtirib borish, ularni mohiyatini aholi o‘rtasida keng targ‘ib qilish 
va ekologik madaniyatni yanada oshirib borish mamlakatimizni yanada 
obodonlashtirib favqulodda vaziyatlar hududlari va ekologik ofat 
hududlari bilan bog‘liq muammolarni oldini olishga yordam beradi.
 
Favqulodda vaziyatlar hududlari va ekologik ofat hududlarini 
transchegaraviy tasiri va ularni oldini olishning o‘ziga xos 
xususiyatlari 
 
Markaziy Osiyoda joylashgan O‘zbekiston o‘ziga xos tabiiy iqlimga 
ega. Respublikamiz g‘arbdan-qor-yomg‘irli bo‘ron va dovullar, janubi-
sharqdan-issiq va quruq garmsel, shimoldan esa sovuq, izg‘irin shamollar 
oqimidan iborat siklon tasiri ostidadir.
O‘zbekiston hududining geologik va geodinamik xususiyatlari 
yurtimiz hududining zilzila, toshqin, sel, ko‘chki, qor ko‘chishi kabi tabiiy 
hodisalarga moyilligini oldindan aniqlash, belgilash imkonini beradi.
2010 yilda respublikada XGJ hosil bo‘lishi natijasida 262 marotaba 
turli xildagi tog‘ jinslarining siljishi kuzatildi. Davlat kadastr ro‘yxatiga 
XGJ bo‘yicha 72 ta ko‘chki va hajmi 1000 m
3
ortiq o‘pirilishlar kiritildi. 
Shundan 36 ta ko‘chki Toshkent viloyatida (Angrenda 12 ta va 
Bo‘stonliqda 24 ta), Qashqadaryo viloyatida, 14 tasi Surxondaryoda, 2 tasi 
Samarqandda va 2 tasi Farg‘ona vodiysida yuz bergan. 
115
Noqulay iqlim tasirida, har yili turli miqyosdagi yuzlab ko‘chkilar 
faollashadi va yangidan shakllanadi. Ushbu xavfli geologik jarayonlarning 
xavfi tufayli xatarli zonalardan bexatar joylarga yuzlab xo‘jaliklarda 
yashovchi odamlarni doimiy ko‘chirish, yo‘llarda harakatni vaqtinchalik 
cheklash, zarar ko‘rgan kommunikatsiya liniyalarini tiklash va h. k. 
115
O’zbekiston Respublikasida atrof-muhit holati va tabiiy resurslardan foydalanish to’g’risidagi Milliy ma’ruza // 
N.M.Umarov tahriri ostida; O’zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish qo’mitasi.-Toshkent: Chinor ENK, 
2013.-194-bet.

---

320 
zarurati vujudga keladi. Xavfli geologik jarayonlar bilan bog‘liq xatarlarni 
monitoring qilish, bashoratlash va ogohlantirish tizimini tashkil qilish 
quyidagilarni taqozo etadi: xavfli geologik jarayonlarni kuzatishning 
kartografik ma’lumotlari bankini yaratish; nazorat va xabardor qilishning 
yerdagi tizimlarini takomillashtirish va aerokosmik tizimlarini yaratish; 
mintaqaviy va lokal darajalarda oldindan ogohlantirishni tashkil qilish; 
ko‘chki xatarlaridan himoyalashning muhandislik texnik usullarini 
rivojlantirish va hokazo.