Тошкент давлат юридик университети

rag‘batlantirish
alohida o‘rin tutib, ekologik muammolarni hal 
qilish vositalaridan biri hisoblanadi.
Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona 
foydalanishni rag‘batlantirish quyidagi shakllarda amalga oshirilishi 
mumkin: 
17
Экологическое право: Учебник для вузов / Н.Д. Эриашвили, Ю.В. Трунцевский, В.В. Гучков и др.; Под ред. 
В.В. Гучкова. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, Закон и право, 2000. –C.162. 
18
Бажайкин А.Л. Страхование ответственности за причинение вреда окружащей среде в Федеративной 
Республике Германия (Umwelthaftpflichtversicherung) // Экологическое право. №5. 2004. –C.48. 
Ma’lumot 
uchun ! 
Germaniya 
Federativ 
Respublikasida 
hozirda 
ekologik masalalar (shu jumladan, ekologik sug‘urta) ni 
tartibga soluvchi 800 qonun, 2770 nizom va ko‘rsatma 
hamda 4690 ta yo‘riqnoma amal qilmoqda. GFR qonunchiligida ekologik 
sug‘urta atamasi qo‘llanilmaydi, balki uning o‘rniga “tashkilotlar 
tomonidan yetkaziladigan zararni sug‘urtalash” va “atrof tabiiy muhitga 
yetkazilgan zarar uchun javobgarlikni sug‘urtalash” tushunchalaridan 
foydalaniladi. GFRda atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishni sug‘urtalash 
masalasini ikki yo‘nalishda o‘rganish maqsadga muvofiq: 1) atrof tabiiy 
muhitga yetkazilgan zarar uchun javobgarlikni sug‘urtalashning huquqiy 
asoslari; 2) GFR qonunchiligiga binoan atrof tabiiy muhitga yetkazilgan 
zarar uchun javobgarlikni sug‘urtalash turlari
18
.

---

133 

kamchiqitli texnologiya va ishlab chiqarishni joriy etgan, hosila 
resurslardan foydalanadigan yoki tabiatni muhofaza qilish samaradorligini 
ta’minlovchi faoliyat bilan shug‘ullanuvchi davlat yoki boshqa korxona, 
muassasa, tashkilotga nisbatan soliq va boshqa imtiyozlarni belgilash; 

ekologik jamg‘armalarni soliqqa tortishdan ozod etish; 

ekologik jamg‘armalar mablag‘lari bir qismini jismoniy yoki 
yuridik shaxslarga ifloslantiruvchi modda chiqindilarni chiqarish va 
joylashtirish darajasini kamaytirishni ta’minlovchi choralarni amalga 
oshirish uchun shartnoma asosida ajratish; 

ekologik toza mahsulotlarga nisbatan ustama haq o‘rnatish; 

asosiy ishlab chiqarish jamg‘armalari uchun yuqori amortizatsiya 
normalari belgilash; 

ekologik zararli mahsulotlarga, shuningdek ekologik xavfli 
texnologiyalar yordamida ishlab chiqariladigan mahsulotlarga nisbatan 
maxsus soliqqa tortish tizimini joriy etish; 

mulk shakli atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish faoliyatini 
samarali amalga oshirayotgan korxona, muassasa, tashkilotlarga nisbatan 
imtiyozli kredit berish tizimini qo‘llash
19
.