Toshkent davlat yuridik universiteti shaxsiy rivojlanish

b.
 
Muzokaralar uchun hujjatlar – kerak bo‘lgan hujjatlarning 
mavjudligi va toliq ekanligini tahlil qilmoq, mavjud bo‘lmagan holda 
ularni tayyorlash uchun zarur vaqtni aniqlashtirish. 
Har qanday muzokaralarda kontentda nomlanmagan aksessuarlar 
bor. Muzokara aksessuarlari: nutq, his-tuyg‘ular, tashqi ko‘rinish, taqlid, 
ohang, imo-ishoralar. Ushbu aksessuarlarning har biri uchun aniq 
qoidalar to‘plami mavjud. Siz quyidagi aksessuarlarni e’tiborsiz 
qoldirmang: 

---

236 
1.
Sizning ahvolingiz
– suhbatda nafaqat yuz ifodasi, aql-idrok, 
balki kiyim-kechak, uning holati, unda erkinlikni his qilish muhimdir. 
Ozodalik, qat’iylik, kiyimning korinishi biznes sherigingiz – insonning 
idrokiga ijobiy ta’sir qiladi / Shuning uchun uni e’tiborsiz qoldirmaslik 
kerak. 
2.
Sizning nutqingiz
– siz o‘zingizning imkoniyatlaringizni aniq 
baholashingiz kerak: hamma ham Tsitserondek notiqlik qudratiga ega 
emas, shuning uchun siz aytmoqchi bo‘lgan asosiy fikrlarni oldindan 
tayyorlashingiz zarur. Eng ahamiyatli g‘oyalarni, ularni taqdim etish 
tartibini oldindan belgilash muhimdir. 
 
Tavsiyalar! 
Suhbatda nutqning ahamiyati va taqdimot uslubi katta ahamiyatga 
ega. Tembr, intonatsiya, talaffuzning ravshanligi, tovush balandligi – 
bular suhbatdoshga psixologik ta’sir ko‘rsatadigan, sizga hurmat yoki, 
aksincha, salbiy his-tuyg‘ular kelib chiqishiga olib keladi. Masalan, 
tezkor nutq juda tez va ishonchli bo‘lmagan odam taassurotini keltirib 
chiqaradi. Juda sekin so‘zlash tahdidni keltirib chiqaradi, bu odamda 
“sekin javob berar ekan”, degan taassurot paydo qiladi. 
 
Ishlatish tavsiya etilmaydi! 
Odatda chiroyli nutqni parazit so‘zlar buzadi, shuningdek, qiziqishni 
suslashtiradigan maqol va matallar suhbatdoshingizga salbiy ta’sir 
korsatishi mumkin, ayniqsa, ularni noo‘rin ishlatsangiz. Xorijiy so‘zlar 
va iboralarni ishlatishda ehtiyot bo‘lish kerak. Suhbatdoshga tushunarsiz 
so‘zlarni qo‘llash sizning aql-zakovatingizni ko‘rsatishning yaxshi usuli 

---

237 
emas. Bunday holatlar nafaqat o‘zaro tushunishni yomonlashtiradi, balki 
suhbatdoshning g‘ashini ham keltiradi. 
3.
Sizning tinglash qobilyatingiz
– biznes aloqada ehtiyotkorlik bilan 
tinglash juda muhimdir, chunki suhbatdoshni qiyin vaziyatda ham tinglash 
o‘zaro tushunish garovidir. Shuning uchun bunday muloqotda samarali 
eshitishning asosiy axloqiy qoidalari ishlab chiqilgan. Bunga quyidagilar 
kiradi:

suhbat mavzuiga qiziqish uyg‘otish, moslashish; 

ma’ruzachining fikrlarini to‘g‘ri tushunishni istayotganingizni 
sezdirish; 

olingan ma’lumotlarning tezkor va tezda taqqoslanishi, xabarning 
asosiy mazmuniga, nizolarga, suhbatga zudlik bilan qayta javob berish.