Toshkent davlat yuridik universiteti mamasiddiqov muzaffarjon musajonovich esanova zamira normurotovna

Sudya  fuqarolik  ishini  qo‘zg‘atish  bosqichida  quyidagi  ajrimlardan 
birini chiqarish huquqiga ega bo‘ladi: 
 
 
 
Arizani  qabul  qilishni  rad  etish  asoslari  FPKning
 
194-moddasida  ko‘rsatilgan.  Sud 
arizani ish yuritishga qabul qilishni quyidagi hollarda rad etadi, agar: 
1)  arz qilinayotgan talab sudga taalluqli bo‘lmasa; 
2)  fuqarolik ishlari bo‘yicha sudning, iqtisodiy sudning yoki ma’muriy sudning yoxud chet 
davlat  vakolatli  sudining  ayni  bir  taraflar  o‘rtasidagi,  ayni  bir  predmet  to‘g‘risidagi  va  ayni  bir 
asoslar  bo‘yicha  nizo  yuzasidan  qonuniy  kuchga  kirgan  hal  qiluv  qarori  yoki  da’vogarning  arz 
qilingan talablaridan voz kechishini qabul qilish to‘g‘risidagi yoxud taraflarning kelishuv bitimini 
tasdiqlash haqidagi ajrimi mavjud bo‘lsa; 
3)  fuqarolik  ishlari  bo‘yicha  sudning,  hakamlik  sudining  ish  yuritishida  ayni  bir  taraflar 
o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir asoslar bo‘yicha nizo yuzasidan ish mavjud 
bo‘lsa; 
4)  ayni bir shaxslar o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir  asoslar bo‘yicha 
nizo yuzasidan hakamlik sudining qabul qilingan, qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori bo‘lsa, 
bundan  fuqarolik  ishlar  bo‘yicha  sud  hakamlik  sudining  hal  qiluv  qarorini  majburiy  ijro  etish 
uchun ijro varaqasini berishni rad etgan hollar mustasno; 
5)  ayni bir shaxslar o‘rtasidagi, ayni bir predmet to‘g‘risidagi va ayni bir  asoslar bo‘yicha 
nizo  yuzasidan  hakamlik  muhokamasini  tugatish  to‘g‘risida  chiqarilgan  ajrim  bo‘lsa,  bundan 
hakamlik  sudida  ushbu  nizoni  qo‘rib  chiqish  vakolati  mavjud  emasligi  sababli  hakamlik 
muhokamasi tugatilganligi holati mustasno. 
 
Sudyaning  ushbu  moddada  nazarda  tutilgan  asoslar  bo‘yicha  arizani 
ish  yuritishga  qabul  qilishni  rad  etishi  sudga  ikkinchi  marta  murojaat 
etishga  to‘sqinlik  qiladi.  Agar  talab  sudga  taalluqli  bo‘lmasa,  ajrimda 
sudya arizachi qaysi organga murojaat qilishi lozimligini ko‘rsatishi shart. 
 
arizani ish yurituvga qabul qilish to‘g‘risidagi ajrim
arizani da’vogarga qaytarish to‘g‘risidagi ajrim
arizani qabul qilishni rad etish to‘g‘risidagi ajrim

---

 
FUQAROLIK PROTSESSUAL HUQUQI  
 
 
FPKning 194-moddasida
 
ko‘rsatilgan asoslardan tashqari arizani qabul qilishni rad etishga asos 
bo‘ladigan holatlar ham mustahkamlab qo‘yilgan. Xususan, Oila kodeksining 39-moddasiga binoan 
er  xotinining  homiladorlik  vaqtida  va  bola  tug‘ilganidan  keyin  bir  yil  mobaynida  xotinining 
roziligisiz  nikohdan  ajratish  to‘g‘risida  ish  qo‘zg‘atishga  haqli  emas.  Bolaning  otasi  deb  qayd 
etilmagan  hollarda  ham  er  bola  tug‘ilganidan  keyin  bir  yil  mobaynida  xotinining  roziligisiz 
nikohdan ajralish to‘g‘risida da’vo qo‘zg‘atishga haqli emas. Ushbu qoida bola o‘lik tug‘ilgan yoki 
1 yoshgacha yashamay, vafot etgan hollarga ham tatbiq qilinishi lozim. 
 
Sudya  FPKning  194-moddasida  ko‘rsatilgan  asoslarga  ko‘ra  arizani 
qabul qilishni rad etar ekan, bu haqda ariza tushgan kundan e’tiboran o‘n 
kun  ichida  asoslantirilgan  ajrim  chiqaradi.  Basharti  ish  sudga  taalluqli 
bo‘lmasa,  sudya  ajrimda  arizachi  qaysi  organga  murojaat  qilishi 
kerakligini  yoki  ish  qo‘zg‘atishga  to‘sqinlik  qilayotgan  holatlarni  qanday 
bartaraf etishni ko‘rsatishi shart. Ariza ilovalar va ajrimning nusxasi bilan 
birgalikda da’vogarga qaytariladi.