Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

§ 5. Soliq va yig„imlarni to„lash 
Mamlakatimizda bozor munosabatlarini shakllantirish, bozor iqtisodiyotini 
tamoyillarini hayotga tatbiq; qilish, huquqiy munosabatlarda yangi jihatlarini 
vujudga keltirdi va ularni Konstitutsiyada mustahkamlash zarurati vujudga keldi. 
Shu tufayli Konstitutsiyada fuqarolarning yangi huquqlari singari (mulkdor 
bo„lish huquqi) yangi burchlari ham belgilandi. 
Davlat o„z ehtiyojlarini va fuqarolarning turli ehtiyojlarini qondirish uchun 
yetarli iqtisodiy imkoniyatga ega bo„lishi zarur. Shu maqsadda davlat byudjeti 
shakllantiriladi. Davlat byudjeti turli manbaalardan shakllanib, ular ichida soliqlar 
alohida o„rin tutadi. Soliqlar to„lash faqat korxona, tashkilotlarning (yuridik 
shaxslarning) burchi bo„lib qolmasdan, bunday burch fuqarolarga (jismoniy 
shaxslarga) ham yuklatilgan. 
Konstitutsiyaning 51-moddasida “Fuqarolar qonun bilan belgilangan soliqlar 
va mahalliy yig„imlarni to„lashga majburdirlar” - deb mustahkamlangan. 
Demak fuqarolar albatta soliq va yig„imlarni to„lashi kerak va bu to„lovlar 
(soliq, yig„imlar) qonunga binoan amalga oshirishi kerak. 
Soliq va yig„imlarning turlari har xil bo„lib, ularni to„lash tartibi, miqdori 
qonunlar bilan belgilanadi. 
Bunday 
qonunlar 
jumlasiga 
“O„zbekiston 
Respublikasi fuqarolari, fuqaroligi bo„lmagan va xorijiy fuqarolardan 
olinadigan daromad solig„i to„g„risida”
, “
Mahalliy soliq va yig„imlar 
to„g„risida” 
qonunlar,
 “O„zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi”
kiradi. 
Fuqarolarning soliq to„lash manbai, ularning pul yoki natura tarzida oladigan 
barcha daromadlari hisoblanadi. Bundan tashqari fuqarolar yer solig„i, mulk solig„i 

---

204 
to„lashga majbur. 
Soliq kodeksiga binoan mamlakatimizda soliq va yig„imlar umumdavlat 
soliqlari, mahalliy soliq va daromad solig„i, mulk solig„i, yer solig„i, savdo haqi 
yig„imi, avtotransport vositalarini qo„yganlik uchun, obodonlashtirish ishlari 
yig„imlardan iboratdir. 
Soliqlarni to„lash burch qilib belgilangan ekan, shu tufayli uni bajarmaganliq 
ya'ni soliq to„lamaganlik, o„z vaqtida to„lamaganlik daromadlarni yashirganlik 
uchun turli javobgarliklar belgilangan. 
O„zbekistan Respublikasining Jinoyat Kodeksi 184-moddasida