Toshkent davlat yuridik instituti o. T. Xusanov

§ 6. Tibbiy xizmatdan foydalanish huquqi 
 
Konstitutsiyaning 40-moddasi “Har bir inson malakali tibbiy xizmatdan 
foydalanish huquqiga ega”ligini mustahkamlagan. 
Bu huquq insonning hayotga, yashashga bo„lgan huquqini qo„shimcha 
kafolatidir. Inson sog„-salomat, jismoniy kamchiliksiz yashasa baxtli hayot 
kechirishi mumkin. Inson o„z sog„ligi to„g„risida o„zi turli yo„llar bilan 
g„amxo„rlik qiladi va bunda davlatning ko„magiga, yordamiga tayanadi. 
Davlat insonning sog„ligini himoya qilib, ularga malakali tibbiy xizmatdan 
foydalanishga imkoniyat yaratib beriladi. Bu huquq amal qilganda mamlakatda 
inson salomatligining saqlovchi, tiklovchi muassasalarni malakali, bilimli 
mutaxassislar tizimi (kasalxona, poliklinika, sanatoriylar) faoliyat ko„rsatadi. Ular 
zamonaviy texnik vositalar orqali jihozlanadi. Inson salomatligini tiklovchi, 

---

181 
saqlovchi muassasalarni ta'minlashni davlat o„z zimmasiga oladi. Fuqarolarga tez 
yordam ko„rsatish xizmati ta'minlanadi. 
Bu huquqni amal qilishi natijasida har bir kishi tibbiy muassasalarga o„z 
muammolari bilan murojaat qilishi va ulardan tegishli yordam, maslahat olishga 
haqlidir. 
Sog„lom fuqarolar har bir mamlakatning eng qimmatli boyligi hisoblanadi. 
Shuning uchun ham sog„lik uchun davlat mas'ul va o„z vazifasini bajarish uchun 
tegishli choralarni ko„radi. Bunday choralar qatorida aholi o„rtasida profilaktika, 
emlash ishlari olib boriladi. 
O„zbekistonda 2005 yilni “Sihat-salomatlik” deb belgilanishi va u asosda 
tibbiy xizmat ko„rsatish choralarini amalga oshirilishi, tibbiyotni isloh qilish 
bo„yicha o„tkazilayotgan tadbirlar, insonlarning tibbiy xizmatdan foydalanish 
huquqini kengaytirib, tibbiy xizmatni yanada malakali bo„lishini ta'minlashga 
qaratildi. 
Mamlakatimizda 2006 yilni “Homiylar va shifokorlar” yili deb belgilanishi 
va unda ko„zda tutilgan tadbirlar ham tibbiyot sohasini takomillashtirishga, 
tibbiyot xodimlarini malakasini oshirish, turmush sharoitini yaxshilashga, tibbiy 
yordamga muhtojlarga yanada kengroq imkoniyat yaratilishini ta'minlaydi. 
Davlatni sog„lom avlod uchun qayg„urishi va bu borada qilayotgan ishlari 
boshqa davlatlar uchun ham ibrat bo„lishi mumkin. O„zbekiston mustaqil davlat 
bo„lgach orden va medallarni ta'sis etar ekan, “Sog„lom avlod uchun” medalini 
birinchi medallar qatorida ta'sis etishi ham, mamlakatni inson sog„ligi uchun, 
tibbiyot sohasidagi huquqlarni ta'minlash uchun alohida e'tibor berayotganligini 
ko„rsatadi. 
“Fuqarolar sog„ligini saqlash to„g„risida”, “Psixiatriya yordami to„g„risida”, 
“Odamning immunitet tanqisligi sindromi bilan kasallanishning (OITS kasalligini) 
oldini olish to„g„risi”, “Aholini sil kasalligidan muhofaza qilish to„g„risida”gi 
qonunlar va boshqa qabul qilingan huquqiy hujjat va davlat dasturlari 
fuqarolarning malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqlarini ta'minlashning 
huquqiy asoslaridir. 

---

182 
Mamlakatimizda sog„liqni saqlash tizimini isloh qilish va bu boradagi 
ishlarni davom etdirilishi natijasida sezilarli va katta ahamiyatli ishlar olib 
borilmoqda, natijada, ko„plab sog„liqni saqlash muassasalari zamonaviy meditsina 
texnika vositalari bilan ta'minlandi; aholiga xizmat ko„rsatish sifati yaxshilanib 
bormoqda. 
Bularning amaliy ifodasini, Respublikamizda kishilarni umr ko„rishning 
ko„rsatkichi yuqorilab borayotganligida, bolalar va onalar o„limi kamayib 
borayotganligida, bolalarni turli kasalliklarga qarshi emlash davlat hisobidan 
amalga oshirilayotganligida ko„rish mumkin.