|
§ 3. Qurolli Kuchlar tuzilishi va Qurolli Kuchlarni boshqarish
Konstitutsiyaning 126-moddasiga binoan, “O„zbekiston Respublikasi o„z
xavfsizligini ta'minlashuchun yetarli darjada Qurolli Kuchlarga ega” - deb
belgilangan.
“Mamlakatimiz sarhadlarini daxlsizligini va hududiy yaxlitligini saqlash, el-
yurtimizning osuda hayotini ishonchli himoya qilishga qodir, zamonaviy qurol-
aslaha va texnika bilan ta'minlangan yaxshi tayyorlangan va bugungi kun
talablariga to„liq javob beradigan, son jihatdan ixcham va xarakatchan Qurolli
Ўзбекистон, 1995. 71-бет.
1
Булар ҳақида қаранг: Каримов И.А. Ўзбкистон ХХI асрга интилмоқда. –Т.: Ўзбекистон, 1999. 44-46-бетлар.
553
Kuchlarni vujudga keltirish – O„zbekistonimizning byuuk kelajagini barpo etish
yo„lidagi eng muhim vazifalardan biridir”
1
– deb bu masalani moxiyatini ko„rsatib
bergan edi Prezident. Hozirgi kunda bu vazifa bajarildi desa bo„ladi.
O„zbekistonda hozirgi kunda Qurolli Kuchlarning qat'iy tizimi barpo etildi
va u Konstitutsiyaning 126-moddasida belgilangan darajaga mos keladi.
Qurolli Kuchlar o„z ichiga Mudofaa vazirligi va Chegara qo„shinlari
bo„linmalarining, Ichki ishlar vazirligi va Milliy xavfsizlik xizmatining maxsus
qismlarini, shuningdek boshqa idoralarning harbiy tuzilmalarini oladi. Ya'ni
yuqoridagi bo„linma va tuzilmalar birlashib Qurolli Kuchlarni tashkil etadi.
O„tgan yillar davomida davlatni mudofaa va harbiy qurilish sohasidagi
siyosatini amalga oshiruvchi Mudofaa vazirligi, Davlat chegaralarini himoya
qiluvchi qo„mita, Ichki ishlar vazirligi va boshqa Qurolli Kuchlar tizimiga kiruvchi
davlat organlari, tashkilotlarning maqsad va vazifalari qaytadan ko„rib chiqilib,
yanada aniqlashtirildi. Mamlakatimiz suvereniti va hududiy yaxlitligini qurolli
himoya qilishga tegishli qarorlar ishlab chiqadigan va ularni amalga oshiradigan
yangi tuzilma - Qurolli Kuchlarning birlashgan shtabini tuzilishi mudofaa sohasida
muhim voqea bo„ldi.
Harbiy xizmatchilarni tayyorlashning yangi shakllari vujudga keldi.
Qurolli Kuchlarga chaqiruv muddati 18 oydan 12 oyga o„zgartirildi.
Bularning barchasi mamlakatimizni mudofaa qobiliyatini oshirdi, xalqimizning
tinch-osoyishta, xavotirsiz yashashi uchun imkoniyat yaratilmoqda.
Mamlakat xavfsizligini saqlashda faqat kuchli Qurolli Kuchlarni bo„lishini
o„zi kifoya emas. Qurolli Kuchlar samarali, vakolatli boshqarilgandagina ular o„z
oldiga qo„ygan vazifani to„la bajara oladi. Shuning uchun mamlakatimizda Qurolli
Kuchlarni boshqarishga alohida e'tibor beriladi.
O„zbekistonda mudofaa va xavfsizlikning muhim ahamiyatidan kelib chiqib,
Qurolli Kuchlarga O„zbekiston Respublikasi Prezidenti boshchilik qiladi.
Konstitutsiyaning 93-moddasi, 20-bandiga asosan, Prezident O„zbekiston
1
.Каримов И.А. Ўзбекистонда демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамияти
554
Respublikasi Qurolli Kuchlarning Oliy Bosh qo„mondoni hisoblanadi. U
Konstitutsiyaning shu moddasiga binoan Oliy bosh qo„mondon sifatida, Qurolli
Kuchlarning Oliy qo„mondonlarini tayinlaydi va vazifalaridan ozod etadi, Oliy
harbiy unvonlarni beradi.
Prezidentning mudofaa sohasidagi vakolatlari (Oliy boshqo„mondon)
“Mudofaa to„g„risida”gi qonunning 8-moddasida belgilangan.
Qurolli Kuchlarning kundalik faoliyatiga rahbarlikni o„z bo„ysunuvidagi
qurolli kuchlarning tarkibiga kiradigan harbiy tuzilmalari bo„lgan vazirliklar,
davlat qo„mitalari va idoralarning rahbarlari amalga oshiradi.
Masalan, Mudofaa vaziri, Ichki ishlar vaziri, Milliy xavfsizlik xizmati raisi,
Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Bojxona qo„mitasi raisi.
O„zbekiston Mudofaa vazirligi tinchlik davrida faqat o„z tasarrufidagi
qo„shinlarni boshqarishga rahbarlik qilsa, urush davrida Mudofaa vaziri bir
paytning o„zida Oliy bosh qo„mondon o„rinbosari hisoblanadi.
Qurolli Kuchlar oldiga qo„yilgan vazifalarni bajarish yuzasidan ularga
tezkor va kundalik rahbarlikni Qurolli Kuchlarning Birlashgan shtabining boshlig„i
amalga oshiradi.
Qurolli Kuchlarning Birlashgan shtabi, mamlakat suvereniteti va hududiy
yaxlitligini qurolli himoya qilish sohasidagi qarorlarni ishlab chiquvchi va amalga
oshiruvchi yagona qo„mondonlik organi hisoblanadi.
Qurolli Kuchlarning boshqarishda harbiy okruglar alohida o„rin tutadi,
harbiy okrug alohida yo„nalishlarda Respublika xavfsizigi va hududiy yaxlitligini
ta'minlovchi asosiy harbiy-ma'muriy birlik hamda umum qo„shin tezkor strategik
birlashmadir.
Mudofaa sohasidagi O„zbekiston hukumatining, Mudofaa vazirligining,
vazirlar, davlat qo„mitalari va idoralarini, mahalliy davlat hokimiyati organlarining
vakolatlari “MUdofaa to„g„risida”gi Qonunning 9-10-12-13-14-moddalarida
belgilab qo„yilgan.
асосларини шакллантиришнинг асосий йўналишлари. –Т.: Ўзбекистон, 2002. 32-бет.
555
Mudofaa sohasida, Qurolli Kuchlarni tashkil qilishda fuqarolarning o„zini-
o„zi boshqarish organlari ham ishtirok etadi, ya'ni davlat organlariga o„z
vazifalarini bajarishga ko„maklashdi (Qonunning 15-moddasi).
Mudofaa va xavfsizlik masalasi o„ta muhim masala ekanligi sababli, u
O„zbekiston Prezidentining “O„zbekiston XXI asr bo„sag„asida: xavfsizlikka
tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” asarida barqarorlik hamda
taraqqiyot kafolatlari va shartlaridan biri sifatida ko„rsatilgan
1
.
Unda ta'kidlanishicha, davlatning mudofaa qobiliyati uning siyosiy,
iqtisodiy, harbiy, ilmiy va ma'naviy imkoniyatlaridan tarkib topadi. Davlat
mudofaa qobiliyatining eng muhimi qismi uning Qurolli Kuchlaridir. Harbiy
qurilish sohasidagi maqsad professional armiyani, o„z tarkibida yaxshi
tayyorlangan va ta'lim olgan, o„z xalqiga, ona zaminiga sadoqatli bo„lgan, o„z
Vatanining sha'ni va qadr-qimmatini oxirigacha himoya qila oladigan jangchilarga
ega bo„lgan armiyani bosqichma-bosqich vujudga keltirishdan iborat. Maqsad
miqdor jihatdan uncha katta bo„lmagan, lekin yaxshi shaylangan, zamonaviy
qurollar va harbiy texnika bilan bekam-u ko„st qurollangan, O„zbekistonning
xavfsizligini mustaqil ravishda va puxta ta'minlashga qodir bo„lgan Qurolli
Kuchlarni shakllantirishdir
1
.
O„zbekiston Prezidentining bu so„zlarida mudofaaning ahamiyati, unda
Qurolli Kuchlarning roli va Qurolli Kuchlarni takominlashtirishhamda undan
ko„zlangan maqsad aniq ko„rsatib berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
