Toshkent davlat yuridik instituti o. M. Mad aliyev prokuror nazorati

ishtiroki sud m uzokarasida ham shart
hisoblanadi.
Voyaga yetmaganlar va muomalaga layoqatsiz voyaga yetgan 
shaxslarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilishda 
prokuratura xizmatining roli katta. Bunda prokuror xizmati sudga 
eng adolatli 
ja zo choralarini ta ’minlashda va bu ja zo
muddatini 
aniqlashda yordam beradi. Sud jazo muddatining to ‘xtatilishi yoki 
uning o‘zgarishini hal qiladi. Lekin prokuror xizmati qonun bo‘yi- 
cha emas, odat bo‘yicha sog'liqni saqlash xizmatidan sudlangan- 
laming 
sog‘lig‘i
haqida m a’lumot oladi. Agar 
bu xizm at
yoki shaxs- 
ning o‘zi yoxud qo‘riqlash xizmati jazoning to'xtatilishi zarurati 
haqida arz qilsa, ish sudga beriladi.
Daniya prokuraturasining faoliyat sohasiga boshqa boshqaruv va 
hokimiyat tizimlarming 
faoliyat olib botishi ustidan nazorat qilish
kirmaydi. Daniya prokuraturasi bunday vakolatga ega emas. Boshqa 
xizmatlar bilan aloqalar teng hamkorlik bilan chegaralanib qoladi.
Jinoyatlar hayotning turli sohalarida sodir qilinishi mumkin, 
shu jumladan, atrof-tabiiy muhit departamenti, 
soliq boshqarmasi
tergov olib borish bo‘yicha m a’lum vakolatlarga ega. Lekin ayblov 
e’lon qilish prokuratura xizmatining aralashuvini taqozo etadi, 
chunki faqat u ishni sudga oshirishi mumkin.
Prokuratura xizmatining bu faoliyatida 
ikki xususiyat
mavjud:
•jinoiy ish qo‘zg‘atish yoki qo‘zg‘atmaslik masalasini hal qilish 
uchun dalillami to'plash va baholash;
• ishlarni sudda ko‘rilishida ishtirok etish.
436

---

Italiya — prokuratura organlari va ijro hokimiyati organlarining 
aniq ajratilganligining misolidir. Italiyadagi prokuratura organla­
rining maqomi xususida olimlar o‘rtasida yakdil fikr mavjud emas. 
Ayrim olimlar fikricha, Italiyadagi prokuratura organlari konstitu- 
tsiyaviy institut hisoblanadi. Ayrim olimlar esa, bu fikrni inkor 
qilib, xatoni Italiya Konstitutsiyasida prokuratura faoliyatiga bag‘ish- 
langan maxsus normalar mavjud emas, degan fikrni bildirishgan.
Italiya Respublikasining amaldagi Konstitutsiyasi 112-moddasiga 
binoan, prokuratura organlari jinoiy ta ’qib faoliyatini amalga 
oshirishlari lozim. Italiya prokuraturasining vakolatlari 1941-yilda 
qabul qilingan «Sud tuzilishi to‘g‘risida»gi Qonun va protsessual 
qonunchilikda kengroq ko'rsatilgan.
Italiyada prokuratura sud tizimiga kirsa-da, bu tizimda u sud- 
lardan farqli bo‘lgan funksiyalarga ega. Har bir prokuror sud korpu- 
sining a’zosidir. Prokurorlar sudyalaming Oliy kengashi tomonidan 
tayinlanadi. Ular bir umrga tayinlanib, sudya ham bo‘lishi mumkin 
va aksincha, sudyalar prokuror lavozimida ishlashi mumkin.
Italiyada prokuratura organlari Fransiyadagi prokuratura organ- 
lariga o‘xshab, ikki tomonlama maqomga ega. Bir tomondan, ular 
sud hokimiyati tarkibiga kiradi va sudlar qoshida faoliyat olib boradi, 
ikkinchi tomondan, u tashkiliy jihatdan Adliya vazirligiga bo‘ysunadi.
Prokuratura organlari xodimlari Italiyada sud korpusining 
magistrlari hisoblanadi, ya’ni ularning maqomi sudyalar maqomi 
bilan bir xil hisoblanadi. Shu bilan bir vaqtda Adliya vazirligi 
nazaroti ostida faoliyat olib boradilar. Bu nazorat cheklangan xusu- 
siyatga ega bo‘lib, Adliya vazirligi tarkibidagi maxsus inspeksiya tomo­
nidan amalga oshiriladi.
H ar bir prokuror funksional mustaqillikka ega bo‘lib, sud 
magistrati sifatida uni ishdan chetlashtirish bevosita Konstitutsiya- 
ning 104—107-moddalari bilan taqiqlangan. Prokuratura davlat 
organi sifatida Kassatsion sud, Apellatsiya sudi voyaga yetmanganlar 
ishlari bo‘yicha tribunallar va umumiy yurisdiksiya tribunallari 
qoshida faoliyat olib boradi.
Bosh prokurorlar kassatsiya va apellatsiya sudlari qoshida, 
respublika prokurorlari quyi turuvchi tribunallar huzurida faoliyat olib 
boradi. Kassatsiya sudi huzurida 300 dan ortiq magistratlar faoliyat 
olib bormoqda.
Italiya prokuraturasida markazlashgan rahbarlik mavjud emas. 
U shbu holat magistraturaning mustaqilligi bilan asoslanadi.