Toshkent davlat yuridik instituti o. M. Mad aliyev prokuror nazorati

1 ГФР УПК. М., 1994, стр. 89.
2 Ф.М. Решетников.
 Правовые системы мира. Справочник. М., 1993, стр. 111.
455

---

ayblovni surishtiruvni amalga oshirgan surishtiruvchi va dastlabki 
tergovni amalga oshirgan tergovchi ham amalga oshirishi mumkin.
Kanadada magistratlar sudlarida ayblovni xususiy shaxslar 
qo‘llaydilar. Lekin Federatsiyaning Bosh attorney! yoki hududiy 
attorney sud muhokamasining har qanday bosqichida xususiy shaxs 
tomonidan qo‘llanilayotgan ayblov bo£yicha ko‘rilayotgan jinoyat 
ishini vaqtincha to ‘xtatib qo‘yish huquqiga ega. Yuqori turuvchi 
instansiya sudlarida bosh attorney yoki hududiy attorney xodimlari 
tomonidan quwatlanadi. Attorney xizmati vakili sifatida doimiy 
shu ish bilan shug‘ullanuvchi maxsus yurist yoki xususiy amaliyot- 
chi advokat ham ayblovchi sifatida ishtirok etishi mumkin.
Davlat nomidan ayblovni qo‘llayotgan ba’zi bir davlatlar qonun- 
chiliklariga nazar tashlasak, AQSHda davlat ayblovchisining funk- 
siyasi attorney xizmatiga yuklatilgan. Attorney — AQSHda har qanday 
ishonchli vakil va yuqori sudning vakili hisoblanadi. Qonun vakili 
sifatida o‘z faoliyatini amalga oshiradi, sudlov faoliyatiga ko‘maklashadi.
AQSHda prokuror faqat jinoyat protsessida davlat ayblovchisi 
(attorney) — hukumatning davlat vakili sifatida ishtirok etadi. Uning 
vazifasi tortishuvchilik tamoyiliga ko‘ra, obyektiv haqiqatni aniq- 
lash emas, ayblovni qo'llashda yutuqqa erishish hisoblanadi.
AQSH qonunlariga ko£ra, attorney xizmati davlat nomidan jinoyat 
ishi qo£zg‘atadi (bizda esa, jinoyat ishi davlat nomidan qo‘zg‘atil- 
maydi), qonunbuzarlikni tergov qiladi, sudda ayblovni quwatlaydi. 
AQSHning federal tuzilishi uch muhim tizimga bo‘linadi: 1) federal;
2) shtatli; 3) mahalliy. Har bir tizim alohida o‘zining tashkilotiga 
ega. Har bir shtat o‘z Konstitutsiyasiga ega. Federal xizmat boshqa- 
mvi markazlashgan bo‘ladi'.
Attorney xizmati o ‘z vakolatiga ko‘ra, politsiya tomonidan 
to ‘plangan dalillarni sud muhokamasida foydalanish mumkinmi 
yoki yo‘qmi tahlil qilib, tegishli tarzda ularga baho beradi. Dalillarni 
to ‘plashda zarracha bo‘lsa ham, qonunsizlikka yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa, 
qonunsiz uslublar bilan dalillar to ‘plangan bo£lsa, bunday dalil­
larni haqiqiy emas deb topishi mumkin. Ushbu masalada, attorney 
xizmati vakillari politsiya faoliyati ustidan to ‘liq nazoratni amalga 
oshiradilar.
Avstraliya davlatida ham sudlarda jinoyat ishlari bo£yicha ayblovni 
attorney xizmati vakillari amalga oshiradilar. Sudlarda ular «Qirollik