Toshkent davlat yuridik instituti o. M. Mad aliyev prokuror nazorati

1 Прокуратура в России и за рубежом. М., 2001, стр. 66—70.
2 
Б.А. Филимонов.
Защитник в Германском уголовном процессе. М., 1997,
стр. 56.
454

---

Belorussiyada 
«Prokuratura to‘g‘risida»gi Qonunning 29-mod- 
dasiga asosan prokuror davlat ayblovini quwatlaydi, qonun talab- 
lariga asosan va o‘zining ichki ishonchiga asosan ishni har tomonlama 
va xolisona ko‘rilishini ta’minlaydi.
Rossiya Konstitutsiyasiga muvofiq, prokuror jinoiy ta ’qib 
qilishning davlat ayblovini quwatlash shakli bilan birgalikda qonun- 
lar ijrosi ustidan nazoratni amalga oshiradigan davlat organi ham 
hisoblanadi. Prokuror sudda davlat vakili sifatida ishtirok etadi. Shu- 
ning uchun qonunsiz va asossiz ayblovni quwatlamaydi, ayblovdan 
voz kechadi, protsess ishtirokchilari tomonidan yo£l qo'yiladigan 
protsessual xatolarga befarq qarab tura olmaydi, u o‘zining konsti- 
tutsion funksiyasidan kelib chiqib, yo‘l qo£yilayotgan qonun buzilish 
hollariga nisbatan sudning e’tiborini qaratadi va bu bilan qonun 
talablarini bajarilishini ta’minlash funksiyasini amalga oshiradi.
Shunga o'xshash yo'nalishni G ‘arbiy Yevropa mamlakatlarida 
ham ko‘rish mumkin. Jinoyat protsessining ushbu bosqichida pro­
kuror, awalambor, qonun manfaatlarida ishtirok etadi. Masalan, 
Germaniya Federativ Respublikasi JPKning 160-§ talabi bo‘yicha 
prokuror, nafaqat, sudlanuvchini harakatlarini og‘irlashtiruvchi 
holatlarini, balki yengillashtiruvchi holatlarini ham aniqlashi shart 
hisoblanadi1. Bizning qonunchiligimiz talablari bo'yicha ham ishda 
ishtirok etuvchi prokuror 0 £zbekiston Respublikasi JPKning 22-mod- 
dasiga asosan haqiqatni aniqlashda har tomonlama, xolisona va 
obyektiv tarzda sudlanuvchini harakatlarini ham og‘irlashtiruvchi, 
ham yengillashtiruvchi holatlarini aniqlashga majbur.
Qator mamlakatlarda sudlarda ayblovni prokuror bilan birgalikda 
boshqa shaxslar ham quwatlashga yo‘l qo£yiladi. Masalan, Italiyada 
jinoyat ishlari bo‘yicha prokurorlarning tavsiyanomalariga ko‘ra, 
boshqa davlat xizmatchilari, ya’ni politsiya ofitserlari ham ayblovni 
quwatlashlari mumkin2. Buyuk Britaniya va Irlandiyada — Ommaviy 
ta’qib qilish xizmati xodimlari ayblovni quwatlaydilar. Irlandiyada 
bu xizmat xodimlari jinoyat ishlari bo£yicha ayblovni «xalq nomi- 
dan» amalga oshiradilar. Politsiya va xususiy shaxslar esa, uchastka 
sudlarida kichik ishlar bo‘yicha (bizdagi ijtimoiy xavfi katta bo‘l- 
magan va uncha og‘ir bo'lmagan jinoyatlar) ayblovni quwatlaydilar. 
Rossiya Federatsiyasining JPKga 2002-yil 1-iyulda o£zgartirishlar 
kiritilgan bo£lib, unga ko£ra, prokurorning topshirig£iga asosan