Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

2-§.  O‘zbekiston  Respublikasida  chet  el  fuqarolarining 

vorislik  huquqi

O 'zb ek isto n   R e sp u b lik a sid a   v orislik  h u q u q i  do irasida  c h e t  el 

fuqarolariga  milliy  tartib   taqdim   etiladi.  Bizning  qonunchilik  asosida  chet 

el  fuqarolari  m ulkni  meros  qilib  qoldirishlari  va  qabul  qilishlari  mumkin. 

Mol-mulkning  m erosxo'rlari  bo'lganda,  ularning  huquqlari  to'la  ravishda 

o'zbekistonlik  fuqarolar  huquqiga  tenglashtiriladi.

S hunday qilib, b u borada chet el fuqarolariga milliy tartib qo'llaniladi 

va  o'zarolik  tadbiq  etilmaydi.

O'zbekiston  Respublikasi  FKning  1197-moddasiga  binoan  vorislikka 

doir  m unosabatlar  meros  qoldiruvchi  vasiyatnomada  o'zi  fuqarosi  bo'lgan 

m am lakatning huquqini tanlagan bo'lmasa, meros qoldiruvchi oxirgi doimiy 

tu ra r joyga ega bo'lgan m amlakatning huquqi bo'yicha belgilanadi. Demak, 

vorislik  doirasida  meros  qoldiruvchining  oxirgi  doimiy  tu rar  joyi  kollizion 

tamoyili  bo'lib  qoladi.  Agar  meros  qoldiruvchi  O'zbekiston  Respublikasida 

oxirgi  tu ra r  joyiga  ega  bo'lgan  bo'lsa,  bu  yerda  O'zbekiston  qonunchiligi 

872

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tadbiq  etilishi  lozim.  Ushbu  qonunchilik  bo'yicha  merosxo'rlarning  doirasi 

belgilanadi, meros mulkida ulaming ulushlari va sh.klar aniqlanadi. Agarda 

meros qoldiruvchining oxirgi tu rar joyi chet el mamlakati bo'ladigan bo'lsa, 

bu  holatda  ushbu  chet  el  davlatining  qonuni  tadbiq  etiladi.

O'zbekiston  Respublikasi  FKning  21-moddasiga  binoan  fuqaroning 

doimiy  yoki  asosan  yashab  turgan joyi  uning  yashash  joyi  hisoblanadi.

Ko'chmas m ulkka vorislik m azkur mulk joylashgan m am lakat huquqi 

bo'yicha, O'zbekiston Respublikasining reestrida qayd etilgan m ol-mulkka 

vorislik  esa,  O'zbekiston  Respublikasining  h uquqi  bo'yicha  belgilanadi 

(FKning  1199-m.)

Vasiyat  bo'yicha  vorislik  to'g'risida  O'zR  FKning  1198-moddasida 

shunday  holat  belgilab  qo'yilgan:  shaxsning  vasiyatnom a  tuzish  va  uni 

bekor  qilish  layoqati,  shuningdek  vasiyatnom aning  va  uni  bekor  qilish 

hujjatining  shakli,  ag a r  meros  qoldiruvchi  vasiyatnom ada  o'zi  fuqaro 

bo'lgan  m am lakatning  huquqini  tanlagan  bo'lmasa,  hujjat  tuzilayotgan 

paytda  meros  qoldiruvchi  doimiy  tu ra r  joyga  ega  bo'lgan  m am lakatning 

huquqi bo'yicha  aniqlanadi. Biroq vasiyatnom a yoki uning bekor qilinishi, 

a gar  shakl  h u jjat  tuzilgan  joyning  yoki  O'zbekiston  Respublikasining 

huquqi  talablarini  qanoatlantirsa,  shaklga  rioya  etilmaganligi  natijasida 

haqiqiy  emas deb  topilmaydi  (kumulyativ  kollizion  normasi  -  darslikning 

Sh  bobiga  qarang).

Shunday qilib,  vasiyatnoma  shaklini  aniqlaganda,  tu ra r joyi  tamoyili

- asosiy,  qolgan tamoyillar esa qo'shim cha bo'lib  hisoblanadi, vasiyatnom a 

tuzish  layoqatida  esa  asos  qilib  -  tu ra r  joy  tamoyili  olingan.