Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

shaxsga  berish  sh a rtn o m a sin in g   m a zm u n i

Shartnoma mazmuni asraluvchi shaxsning o'ziga egalik huquqi asosida 

tegishli  b o ig an   uy-joyning  yoki  uning  bir  qismi  (k vartira)  ni  yoxud 

boshqa  ashyolarni  topshirish  m ajburiyati  boisa,  mulkni  oluvchining  esa 

a sra lu v ch i  shaxsning  u m rb o d   u y -joy ,  oziq-ovqat,  k asal  b o ig a n id a  

p a rv a r is h   qilish  va  z a ru r   b o ig a n   bo sh q a  y o rd a m la rn i  k o 'r s a tis h  

m ajburiyati  tashkil  etadi.

Bu  shartnom ada  ta ra fla r  sifatida  faq a t  fu q aro lar  ishtirok  etadi. 

Shartnom a  mohiyatiga  ko'ra,  unda  uy-joy  (kvartira)ni  oluvchi  sifatida 

voyaga  yetgan,  muomala  layoqatiga  to'liq  ega  boigan,  moddiy  jihatd an

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

o‘zga  shaxsni  to iiq   ta ’m inlash  im koniyatiga  ega  b o ig an   h a r  q anday 

jismoniy shaxs (shu jumladan,  chet  ellik fuqaro yoki fuqaroligi boim agan 

shaxs)  ishtirok  etsa,  uy-joy  (kvartirani  boshqa  shaxsga  beruvchi  sifatida 

faqat  nogironligi,  keksaligi  tufayli  m ehnatga  layoqatsiz  b o igan  fuqarolar 

(jum ladan,  O'zbekiston  Respublikasi  hududida  qonuniy  tarzda  doimiy 

yashovchi  chet  el  fuqarosi  shuningdek,  fuqaroligi  boim agan  shaxslar) 

ish tiro k   e tislila ri  m u m k in   b o ia d i.  “M e h n atg a  lay o qatsiz  f u q a r o ” 

tushunchasi shartnom ada taraf sifatida ishtirok etishi nazarda tutilayotgan 

s u b y e k tla rd a n   k e n g   b o iib ,  m e h n a tg a   layoqatsiz  d e g a n d a   vo yag a 

yetm agan  fuqarolar,  nogironlar,  qariyalar,  aqli  zaif  va  ru h iy   xastalar 

tushuniladi.  Shartnom ada  taraf  sifatida  esa  voyaga  yetm agan  fuqarolar 

um rbod  ta ’m inlash  uchun  uy-joy  (kvartira)ni  boshqa  shaxsga  berish 

shartnomasini  tuzishga  haqli  emaslar.  Ular  kelajakda  voyaga  yetgandan 

so'ng  m ehnatga  layoqatli  bo'lishlari  mumkinligi  bu  shartnom ani  tuzishga 

to'sqinlik  qiladi.  D em ak  shartnom ada  um rbod  ta ’m inlanishga  m uhtoj 

taraf  sifatida  qariyalar,  nogironlar  ishtirok  etishlari  mumkin.

Umrbod asrash sharti bilan uy-joy (kvartira)ni topshirish shartnomasi tuzilishi 

va  ijro  etilishida  qonuniylikni  ta’minlash  inson  huquqlarini  himoya  qilish, 

mamlakatda  qonuniylik  muhitini  qaror  toptirishda  katta  ahamiyatga  ega

M azkur  sh a rtn o m a d a   m e h n a t  qilish  yoshida  b o ig a n   m eh n atg a 

layoqatli shaxslar kreditor sifatida qatnasha olmaydilar, chunki m ehnatga 

layoqatli  shaxs  uy-joyni  yoki  boshqa  ashyosini  asraluvchi  shaxs  sifatida 

boshqa  birovga  topshirishi  -   uning m ehnat qilmay yashashiga va jam iyat 

oldida  axloqqa  to 'g 'ri  kelm aydigan  holat  yuz  berishiga  sabab  boiadi. 

Demak,  bunday  shartnom ada  nogironlar,  shuningdek,  qarilik  pensiyasini 

olish  yoshiga  yetgan shaxslar kreditor sifatida  qatnashadilar.

Mulkni  oluvchi  fuqaro  muomala  layoqatiga  ega  boigan,  asraluvchi 

shaxsni um rbod moddiy ta ’minlash, parvarishlash va zarur boigan boshqa 

yordam lar  berib  turish  m ajburiyatini  bajara  oladigan h ar  qanday  fuqaro 

boiishi  m um kin  (biroq  vasiylar va  hom iylar o'z  nazorati  ostidagi shaxslar 

bilan  bunday  shartnom a  tuza  olmaydilar).