Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1 
Гражданское право. Ч.2./Под. ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. - М.: Проспект. 
1997. -633 б.

---

A.U.To‘raevning fikricha, tomonlarning qaysi biri ro'yxatdan o'tkazish 
organiga murojaat qilish to'g'risidagi masala qonunda aniq belgilangan 
bo'lib, u litsenziar zimmasiga yuklatilgan bo'ladi1. Lekin ushbu fikrga 
to'liq qo'shilib bo'lm aydi. Chunki kom pleks tadbirkorlik litsenziyasi 
shartnomasini ro'yxatga olinishi xususidagi qoidalarni belgilovchi FKning
8 6 3 -m od d a sid a sh artn om a r o 'y x a td a n o 'tk a zish organ iga aynan 
litsenziarning murojaat qilishi to'g'risidagi qoida belgilanmagan. Lekin 
mazkur normaning mazmunidan shartnomani ro'yxatdan o'tkazishni so'rab 
davlat organiga litsenziar murojaat etishi maqsadga muvofiq bo'lishini 
anglash qiyin emas. Bu holat quyidagilarda namoyon bo'ladi:
birinchidan, litsenziar mutlaq huquqlar sohibi sifatida o'ziga tegishli 
huquqlarning yuridik taqdirini belgilashga faqatgina u haqli hisoblanadi;
ikkinchidan, litsenziar shartnom ani r o 'y x a td a n o'tk a zish da n
litsenziatga nisbatan bir qancha qulayliklarga ega. Masalan, uning 
litsenziatga nisbatan hududiy yaqinligi va ro'yxatdan o'tkazuvchi organlar 
bilan oldindan munosabatning mavjudligi.
Qonun shartnom ani ro 'y x a td a n o'tka zish kim ga yuklatilishini 
taraflarning kelishuviga ko'ra belgilanishini cheklamaydi. Aksincha, o'zaro 
kelishuvga ko'ra, litsenziat yoki istalgan uchinchi shaxs shartnomani 
ro'yxatdan o'tkazishni so'rab davlat organiga murojaat etishi mumkin.
Patent huquqi ob yek tla ri (ixtirolar, fo y d a li m odellar, sanoat 
namunalari va shu kabilar) litsenziatga berilganda, kompleks tadbirkorlik 
litsenziyasi shartnomasi tegishli ravishda adliya organlari va mahalliy 
hokimiyat organlaridan ro'yxatdan o'tkazilsa, patent huquqi obyekti 
foydalanishga berilganligi to'g'risidagi litsenziya Davlat patent idorasidan 
ro'yxatdan o'tkaziladi. Patent huquqi obyektidan foydalanish huquqini 
b e ru v ch i litsenziya kom pleks tad birk orlik litsenziyasi r o 'y x a td a n
o'tkazilgandan so'ng Davlat patent idorasi tomonidan ro'yxatdan o'tkaziladi 
Kom pleks tadbirkorlik litsenziyasi shartnomasi mutlaq huquqlardan 
tadbirkorlik faoliyatida foydalanishga ruxsat berish hisoblansa, mutlaq 
huquq sohibining ushbu huquqlardan foydalanuvchiga berayotgan ruxsati
- Davlat patent organi tomonidan belgilangan tartib asosida va shaklda 
rasmiylashtirilish lozim bo'ladi va bunday ruxsat sodda qilib aytganda, 
“litsenziya” - deb yuritiladi (ushbu “litsenziya” ni muayyan faoliyat turini 
amalga oshirish uchun davlatning vakolatli organi tomonidan beriladigan 
litsenziya bilan aralashtirmaslik lozim).

---

Shartnom aning shakli va uni ro'yxatdan o'tkazish to'g'risidagi 
s h a rtla rg a r io y a e tm a s lik , k o m p le k s ta d b ir k o r lik lits e n z iy a s i 
shartnomasining haqiqiy hisoblanmasligiga sabab bo'ladi.
Shartnomaning bahosi taraflarning o'zaro kelishuviga ko'ra aniqlanadi. 
S h a rtn o m a d a b a h o n in g ifo d a la n m a slig i k o m p le k s t a d b ir k o r lik
shartnomasini haqiqiy emas, deb hisoblanishiga olib keladi.
Shar tnomada m uddat belgilanishi ham, belgilanmasligi ham mumkin. 
Chunki kompleks tadbirkorlik litsenziyasi shartnomasi muddat asosida 
tuziladigan sh a rtn om a la r toifa siga em as, m u ayya n sh a rtla rn in g 
bajarilishiga asoslanib tuziladigan shartnomalar toifasiga mansubdir.