Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

1.2. Omonat saqlash shartnomasining turlari
Fuqarolik huquqida omonat saqlash shartnomasining bir necha turlari 
qonun hujjatlari va qoidalar bilan tartibga solinadi. Omonat saqlash 
shartnomasi oddiy omonat va maxsus omonat turlariga bo'linadi. Oddiy 
omonat saqlashda omonat saqlashning umumiy qoidalari (FKning 875— 
893-moddalari)ni qo'llashning o'zi kifoya qiladi. Omonatni saqlashning 
maxsus turiga tovar omborlarida, lombardlarda, banklarda, transport 
korxonalarining yukxonalarida, kiyimxonalarda, mehmonxonalarda, 
sekvestr (nizoli ashyolarni) omonat saqlash kiradi. Bundan tashqari, omonat 
saqlashning maxsus turiga madaniy boyliklami, muzeyga tegishli bo'lgan 
boyliklar va boshqalarni omonat saqlash o'z xususiyatlariga ega. Bulami 
saqlashning har birida qo'llaniladigan omonat saqlash xizmati faoliyati 
bir-biridan ajralib turadi.
Amaliyotda oddiy (tinch) va favqulodda (holatlarda) omonat saqlash 
shartnomalari tuzilishi mumkin.
Oddiy holatda omonat saqlash shartnomasi - tinchlik paytida, 
Fuqarolik kodeksida o'rnatilgan qoidalarga rioya qilingan holda tuziladi.
Favqulodda holatlarda ya’ni turli tabiiy ofatlar, harbiy holatlar, 
kutilmagan kasalliklarning tarqalishi natijasida tuziladigan omonat saqlash 
shartnomasini Fuqarolik kodeksi bilan o'rnatilgan qoidalarning ayrimlariga 
rioya qilmasdan ham tuzishlari mumkin. Masalan, fuqaro mol-mulkini

---

favqulodda holatlarda omonat saqlash shartnomasining yozma shakliga 
rioya etmasdan ham omonat saqlovchiga topshirishi mumkin.
Omonat saqlashning yana bir turi — ashyoni egasizlantirib saqlashdir.
Amaliyotda ashyolarni egasizlantirib saqlanganida saqlash uchun 
qabul qilingan ashyolar boshqa yuk topshiruvchilaming shunga o‘xshash 
va shunday sifatli ashyolari bilan aralashtirib yuborilishi mumkin. Masalan, 
og ‘irlik va o ‘lchov bilan belgilanadigan donni elevatorlarda omonat 
saqlash, turli shaxslarga qarashli bo'lgan bir xildagi buyumlami maxsus 
xonalarda saqlash va xokazo. Saqlash uchun topshirilgan bunday ashyolar, 
narsalar bir-birlariga aralashtirilishi, ya’ni egasizlantirilishi sababli omonat 
qo'ygan shaxs o‘zi topshirgan buyumlarni qaytib olganida o'z buyumlarini 
emas, balki jism va xil jihatidan o'sha buyumlarga to'g'ri keladigan 
boshqa narsalami oladi. Bunday saqlashga egasizlantirib saqlash deb aytiladi 
Bu haqda Fuqarolik kodeksining 879-moddasida shunday deyiladi. Ashyo 
egasizlantirib saqlanganida saqlash uchun qabul qilingan ashyolar boshqa 
yuk topshiruvchilaming shunga o'xshash va shunday sifatli ashyolari 
bilan aralashtirib yuborilishi mumkin. Yuk topshiruvchiga teng miqdorda 
yoki taraflar kelishgan miqdorda shunga o'xshash va shunday sifatli 
ashyolar qaytarib beriladi.
Egasizlantirib saqlash omonat saqlash shartnomasida bevosita nazarda 
tutilgan hollardagina amalga oshiriladi.