Тошкент давлат транспорт университети автомобиль транспорти мухандислиги факультети транспорт воситалари мухандислиги кафедраси

Quvvat balansi grafigini qurish.

Quvvat balansi grafigini qurish uchun quyidagilarni bajaramiz:

1.Masshtab tanlaymiz
2.Dvigatelning quvvatini har bir uzatmadagi tezlikka bog‘lab grafigini quramiz. (rasm 4).
3. G‘ildirakka olib kelingan quvvatni tezlikka bog‘lab uni grafigini chizamiz (4-rasm)
4 . Havo qarshiligini yengishga sarf bo‘lgan quvvatni tezlikka bog‘lab grafigini ko‘ramiz (rasm 4)
5. Yo‘lning umumiy qarshiligini yengishga sarf bo‘lgan quvvatni tezlikka bog‘lab, uning grafigini chizamiz (oxirgi uzatma uchun) (4-rasm)
6. va larni qo‘shib, ularni tezlikka bog‘lab grafigini ko‘ramiz. Olingan natija ni oxirgi nuqtasiga to‘g‘ri kelishi lozim. (chizmada V nuqta 4-rasm).


3-grafik. Avtomobilning quvvat balansi grafigi


Avtomobilning yonilg‘i tejamkorlik xarakteristikasi.
Yonilg‘i tejamkorlik xarakteristika deb har xil yo‘l sharoitda (ya’ni o‘zgarganda) soatiga sarflangan yonilg‘i va tezlik orasidagi bog‘lanish grafigiga aytiladi.
Kurs ishida yonilg‘i tejamkorlik xarakteristika grafigi berilgan avtomobilning to‘g‘ri uzatmasi uchun hisoblanadi va quriladi.




_,

Qs
10,65723
11,83227
13,34329
15,24417
17,6536
20,8167
25,25093
32,05779
43,58765
64,89778

bu yerda: maksimal quvvatga to‘g‘ri keluvchi dvigatelning solishtirma yonilg‘i sarfi,

g/kvt.soat; karbyurator dvigatellar uchun 300...340 g/kvt.soat;
dizel dvigatellari uchun 200...260 g/kvt.soat;
tirsakli valning burchak tezligi bilan solishtirma yonilg‘i sarfi orasidagi bog‘lanish koeffitsienti

.

Kw
1,143
1,216
1,299
1,392
1,495
1,608
1,731
1,864
2,007
2,16

qiymatlari jadvaldan olinadi. nisbatni 0,1, 0,2...1 gacha olib ( nisbatning qiymatlari 1-bo‘limda hisoblangan) ni qiy-matlarini hisoblaymiz.
dvigatel quvvatlarini ishlatish darajasi bilan solishtirma yonilg‘i sarfi orasidagi bog‘lanish koeffitsienti.

Ku
0,872559
0,879637
0,878776
0,871444
0,862214
0,858757
0,873229
0,925325
1,048246
1,300606

koeffitsientlar jadvaldan olinadi.
Jadval № 8

Dvigatel turi
Karbyurator	0,593	-0,85	1,257	2,91	-4,65	2,74
Dizel	0,5	0,58	1,08	1,65	-2,3	1,66

Dvigatel quvvatidan foydalanish darajasi U quyidagicha aniqlanadi.

U
0,604612
0,583746
0,586076
0,608346
0,649428
0,709809
0,791498
0,898238
1,036096
1,214611

2.5.Punktida hisoblangan va larni o‘rniga qo‘yib U ning qiymatlarini hisoblaymiz.

yonilg‘ining solishtirma og‘irligi;
benzin uchun - 0,75g/sm³
dizel yoqilg‘isi uchun - 0,82g/sm³
Transmissiyaning f.i.k. (I bo‘limda qabul qilingan).

Jadval № 9

Kw	Qs	U	Ku
1,143	10,65723	0,604612	0,872559
1,216	11,83227	0,583746	0,879637
1,299	13,34329	0,586076	0,878776
1,392	15,24417	0,608346	0,871444
1,495	17,6536	0,649428	0,862214
1,608	20,8167	0,709809	0,858757
1,731	25,25093	0,791498	0,873229
1,864	32,05779	0,898238	0,925325
2,007	43,58765	1,036096	1,048246
2,16	64,89778	1,214611	1,300606

Hisoblangan va larni (13) ga qo‘yib, soatiga sarf bo‘la-digan yonilg‘ini berilgan yo‘l qarshiligi uchun hisoblaymiz va ni tezlikka bog‘lab, yonilg‘i tejamkorlik tavsifi grafigini masshtabda ko‘ramiz (5-rasm).


4-grafik. Avtomobilning yonilg‘i tejamkorlik xarakteristikasi. grafigi


Xulosa
Ushbu kurs ishida ISUZU NP 37 avtomobilining asosiy uzatmalar uzatish sonini 10 foizga kamaytirish uzatishlar soni U0=4.65 orqali tortish tezlik xususiyati taxlil qilindi.Kurs ishimizda 1-navbatda dvigatelning tashqi tezlik xarektiristikasi grafigini qurdik . Unda dvigatelning maksimal quvvati Ne=78kwt va maksimal burovchi momentini Me=240N*m burchak tezligiga bog’liqligini ko’rib chiqdik.Keyingi tortish balansi grafigida esa avtomobilning har bir uzatmasi uchun tortish xarakteristikasi grafigi quriladi. grafigining pastki qismiga yo`lning jami qarshiligi Ppsi=1402.83 so`ngra esa havoning qarshilik kuchi Pv=1665.93N qiymatlarini hisobladik, umumiy qarshilikning
yig`indisi Pv+Psi=3068.733N avtomobilning o`zgarmas harakat tezligini ifodalaydi. Agar kuchlar egri chiziqlari yig`indidan katta bo`lsa, ular orasidagi zahiradagi
kuch hisoblanib, ushbu kuchdan yo`lning ortiqcha qarshiligini yengishda va
avtomobilni qo`shimcha tezlashtirishda foydalanish mumkin. Avtomobilning eng katta
tezligini aniqlash uchun abstsisa o`qi bo`yicha egri chiziqlarning
o`zarokesishish nuqtasi topildi..Agar egri chiziqlari yig`indidan kichik bo`lsa, avtomobil sekinlashibharakatlanadi.Keyingi quvvat balansi grafigida ham xuddi shu tartibda chiziladi. Dastlab avtomobilga o`rnatilishi kerak bo`lgan dvigatelning samarali quvvati Nk=70.2kWt hisoblanib uning avtomobil tezligiga bog`liq o`zgarish egri chizig`i aks ettiriladigan quvvat
miqdorini hisoblanib ayirma orqali yetakchi g`ildiraklardagi quvvat
egri chizig`i qurildi.Keyingi grafigimizda , avtomobillarning ish jarayonidagi yonilg`i sarflari Qs=44l/100km yo`lning va havoning qarshiliklariga, avtomobilning notekis harakatlanishiga bog`liq bo`lib,uning harakat tezligiga qay darajada bog`liqligi munosabat orqali aniq ifodalanmaydi.Shuning uchun ham yonilg`i sarfining harakat tezligiga bog`liq bo`lgan harakteristikalarini aniqlashda real yo`l sharoitlarida bir qator amaliy tajribalar o`tkazilishini taqozo etadi.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Литвинов А.С., Фаробин Я.Е. «Автомобиль. Теория эксплуатационных свойств», М.: «Машиностроение», 1989, 240 с.
   

2. 
   Гришкевич А.И. «Автомобили. Теория», Минск: «Вышейшая школа», 1986, 207 с.
   

3. 
   A.Muxitdinov, O.Adilov va boshqalar «Avtomobilning ekspluatasiyaviy xususiyatlar nazariyasi» o‘quv qo‘llanma. TAYI, 2013 y.- 148 b.
   
4. 
   Transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi. E.Fayzullaev va boshq. Toshkent.: 2010-340 b.
   
5. 
   Смирнов Г.А. «Теория движения колесных машин»
   

6. 
   Фалькевич Б.С. «Теория автомобиля», М.: «Машиностроение», 1963, 239 с.
   

7. 
   Яковлев Н.А., Диваков Н.В. «Теория автомобиля», М.: «Высшая школа», 1962, 299 с.
   

8. 
   Вахламов В.К. «Техника автомобильного транспорта: подвижной состав и эксплуатационные свойства», М.: Издательский центр «Академия», 2004, 528 с.
   

9. 
   Қодиров С.М., Қодирхонов М.О. «Двигатель ва автомобиль назарияси», Т.: «Ўқитувчи», 1982.
   

.