Toshkent davlat texnika unverisiteti olmaliq filiali

O’ZBEKISTONRESPUBLIKASI

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNVERISITETI OLMALIQ FILIALI

"KIMYOVIY TEXNOLOGIYA"kafedrasi

"Mineralogik xom ashyoni qayta ishlash" fanidan

Mustaqil ish

Guruh: 11b-17"KT"

Bajardi: Eshonqulova S.M
Qabulqildi: ass.Ochilov M.

Mavzu:Mikroorganizmlar va

ularning turlari

REJA:

1. 
   Mikrobialogiyaning rivojlanish tarixi.
   
2. 
   Mikroorganizmlarning kimyoviy tarkibi va fiziologiyasi.
   
3. 
   Bakteriyalar.Ularning morfologik turlari va ko’payishi.
   
4. 
   Mikroorganizmlarga tashqi muhitning ta’siri
   

Mikrobiologiyaning rivojlanish tarixi Mikrobiologiya tarixi XVIIasrdamikroorganizmlarni ochilishi bilan boshlanadi. Gollandiyali tadbirkor Antoni van-Levenguk(1632-1723)o’ziixtiroetganengsodda50-300martagachakattalashtirishimkoniyatigaegao’lganmikroskopnikashfetgachmikroorganizmlarni dunyoda birinchi marta ochdi.A.Van- Levengukning kengqamrovli va mohirona olib borgan mikroskopik tadqiqotlari bir necha biologikfanlarnio’rganishgaasossolishbilanbirgauasosandunyodagimavjudotlarorasidanoma’lumbo’lganmikroblarniochganligibalanshuhratqozondi.Tadqiqodchi deyarli barchamikroorganizmlar guruxlarini sodda hayvonlar, suvo’tlari, turushlar va bakteriyalarni ta’riflab beradi. U mikroblar olamining turlitumanligini vasYerobligini aniqladi. A van Levenguk asarlari muallif hayotlikchog’idayoq mashhur edi. 1698 yil Pyotr I Gollandiyaga safar qiladi, LevengukbilansuhbatlashgachRossiyagabirinchimikroskopniolibkeldi.

Mikroskopningasta-sekintakomillashibborishi,anchamurakkabmikroskoplarniyaratilishinatijasidaXIXasrningoxirigakelib,mikroorganizmlarningasosiyturlarichuqur,hartomonlamatadqiqqilinadivao’rganiladi.

MikrobiologiyadabuyukkashfiyotlarqilganFarangistonolimiL.Paster(1822-1895) spirtli va sut kislotali bijg’ish mikroorganizmlar faoliyatining mahsuliekanliginiisbotladi.Umoykislotalibijg’ishmikroorganizmlartomonidankislorodsizsharoitdakechishiniko’rsatib,kislorodsizhayotmavjudekanliginikashfqildivaunianagrobiozdebatadi.

PastYer chirish jarayoni bijg’ish singari tlrikmikroorganizlar tomonidanamalga oshirilishini isbotladi. L.PastYer ilmiy tadqiqotlarni salmoqli qismini, vinovapivoiste’molqilishnatijasidakelibchiqadigankasalliklarnio’rganishgabag’ishlagan. Bu ishlarning natijalari texnikaviy yoki sanoat mikrobiologiyasiningrivojlanishigaasossoldi.

Paster ishlaridan so’ng Robert Kox (1843-1910) va I.I.Mechnikov (1845-1916)mahoratbilano’tkazilgantibbiyotmikrobiologiyasisohasidagitadqiqotlari

e’tibornijalbetdi.Qishloqtabibibo’lganR.Koxtadqiqotlaboratoriyasiningyo’qligidan o’z uyida odamlarga yuqishimumkin bo’lgan hayvonlarning xavlikasalligi bo’lmish – sibir yarasi kasalligini o’rgandi. U eng oddiy jihozlarningbo’lishiga qaramasdan sibir yarasini bakteriyalar chaqirishini isbotlab, bu kasallikqo’zg’atuvchi spesifik ekanligini va faqat bitta kasallikni chaqira olishini ko’rsatibo’tdi. Uning tomonidan o’sha davrlarda keng tarqalgan – o’pka sil kasalligi kengo’rganilgan.1882yildaRobertKoxo’pkasilikasalliginiqo’zg’atuvchisinianiqlaganligini e’lon qildi va unga «Kox tayoqchasi» nomi berildi. 1895 yildaR.Koxga«o’pkasili»sohasidagitadqiqotlariuchunNobelmukofotiberiladi.

Mikrobiologiyaningasosiyshajarasi–umumiymikrobiologiyabo’lib,tuproq va suv mikroorganizmlarini o’rganish rus mikrobiologi S.N.Vinogradskiy(1886-1953)ishlaridayaqqolaksetgan.

S.N.Vinogradskiymikrobiologikamaliyotgaelektroaktivmuhittushunchasinikiritda.Uatmosferadagiazotnifiksasiyaqiluvchimikroorganizmlarnivahayotniyangitipi-xemolitoavtotroflarnikashfetdi.Xemolitoavtotrofhujayralarimoddalariningqaytatiklanishidayagonavositasifatida karbonat kislotalardan foydalaniladi, energiyani esa C, H, Fe va N₂larningorganikbirikmalarinioksidlashyo’libilanolinadi.S.N.Vnogradskiytuproqmikroflorasini ko’pyillar o’rgandi.

TexnikmikrobiologiyaS.T.Kosto’chev,S.L.Ivanov,A.I.Lebedova,V.I.Shaposhnikovlarning ilmiy ishlari natijasida dunyoga keldi va rivojlandi.S.T.Kosto’chev (1877-1931) spirtli bijg’ishini ximiya ustida ilmmiy tadqiqotlar olibborgan. Bundan tashqari u zamburug’larda modda almashunuvini o’rgangan vabirinchi bulib mog’or zamburig’i yordamida limon kislotasini ishlab chiqarishnitashkil etdi. V.I.Shaposhnikovlarning (1884-1968) bijg’ituvchi organizmlar ustidaisholibborganvaachitqilarsanoatiqatoridasut,yog’,sirkakislotasiishlabchiqarishni yo’lga qo’ydi. U F.M.Chistyakov (1898-1959) bilan 1930 yilda atsetonva butanol ishlab chiqarish sanoatini yo’lgaqo’yildi. V.I.Shaposhnikov birinchilarqatorida«Texnikmikrobiologiya»darsliginiyozdi(1947).

Shundayqilib,mikrobiologiyabosqichma-bosqichrivojlanibbordi.qanchalikmikrobiologlarmikroorganzmlarturlarinikashfetsalar,shunchalikchuqur ularning xususiyatlari o’rganib borildi va insonlarga halq xujaligi uchunzarurbo’lganyangimahsulotlaryetkazibberildi.