Toshkent davlat stomatologiya instituti

Tanglay

Tanglay - palatum, ikki qismdan tashkil topgan bo`lib, oldingi sohada qattiq tanglay - palatum osseum seu palatum durum; va orqa sohada yumshoq tanglay - palatum molle bo`ladi.

Qattiq tanglay yuqori jag` suyagining tanglay o`simtasi hamda tanglay suyagining gorizontal qismi hisobiga hosil bo`ladi. Qattiq tanglayning o`rta qismida tanglay choki - raphe palatinae va oldingi sohada esa ko`ndalang burmalar - plicae palatinae transversa bo`ladi.

YUmshoq tanglay - palatum molle - orqa sohada erkin holda, chodir singari osilib turadi va velum palatinum deyiladi. YUmshoq tanglay chodirining ikki yon tarafida yoylar bo`lib, tanglaydan til ildiziga arcus palatoglossus hamda tanglaydan xalqum devoriga - arcus palatopharyngeus - yo`naladi. Bu yoylar orasidagi bo`shliqda tanglay murtagi - tonsilla palatina joylashadi.

YUmshoq tanglayning asosi serbar qo`shuvchi to`qimadan – aponeurosis palatina va mushaklardan tashkil topgan.

YUmshoq tanglayni hosil etishda ko`ndalang - targ`il mushaklar qatnashadi:

1. M. palatopharyngeus - tanglay - xalqum mushagi. Bu mushak o`z nomidagi yoyni hosil etishda qatnashib, yumshoq tanglaydan hamda asosiy suyakning qanotsimon o`simtasining ilmog`i hamulus pterygoideus dan boshlanib, xalqum devorida yakunlanadi. Mushak tutamlari fasciculus anterior – oldingi tutamlarga va fasciculus posterior – orqa tutamlariga bo`linadi. Orqa tutamlar m. sphincter palatopharyngeus – tanglay – xalqum torayma mushagini tashkil etadi. Vazifasi: yumshoq tanglayni pastga, xalqumni esa yuqoriga tortadi.

2. M. palatoglossus - tanglay - til mushagi. Bu mushak o`z nomidagi tanglay yoyini hosil etib, yumshoq tanglaydan boshlanadi va tilning yon sohasiga birikadi. Mushak tutamlari tilning hususiy guruh ko`ndalang mushagi m. transversus linguae ga davom etadi.

Tanglay

1 - labium oris superius, 2 - plicae palatinae transversae, 3 - raphe palati, 4 - m. orbicularis oris, 5 - gll. palatinae, 6 - arcus palatopharyngeus, 7 - arcus palatoglossus, 8 - uvula, 9 - tonsilla lingualis, 10 - papillae vallatae,11 - foramen caecum, 12 - sulcus medianus linguae, 13 - papilla fungiformes, 14 - m. uvulae, 15 - sulcus terminalis, 16 - dentes molares, 17 - tonsilla palatina, 18 - m. palatopharyngeus, 19 m. palatoglossus, 20 - dentes molares, 21 - dentes premolares, 2 - dens caninus, 23 - dentes incisivi.

3. M. levator veli palatini - yumshoq tanglay chodirini ko`taruvchi mushak. Kalla asosidan, chakka suyagidagi YEvstaxiy nayi sohasidan boshlanib yumshoq tanglay tutamlarida yakunlanadi.

Vazifasi: yumshoq tanglayni ko`taradi. Innervatsiyasi: n. vagus (X)

4.