Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universituti Tayyorladi: O'roqov ElbekTayy Mavzu: Arxeologiya va Yordamchi fanlar

3.Arxeologiya va yordamchi fanlar

• Arxeologiya juda ko‘plab tarixiy fanlarni ilmiy manbalar bilan ta’minlaydi va ularning rivojlanishiga asos yaratib beradi. Shunday fanlardan numizmatika, antropologiya, tarixiy etnografiya, etnologiya, geraldika, gliptika, dinshunoslik, harbiy san’at tarixi va boshqalar.
• Yozma manbalarning paydo bo‘lishigacha bo‘lgan davr tarixi asosan arxeologik manbalar asosida o‘rganiladi. O‘zbekiston tarixi misolida aytadigan bo‘lsak, mil.av. VI asrgacha bo‘lgan davr 100 % arxeologik manbalar asosida yaratilgan. Undan keyingi davrlarda Ahamoniy, Ellin, Kushon, Turk xoqonligi, Arablar davrini o‘rganish bo‘yicha ham yozma manbalar juda kam va arxeologiyaning o‘rni balanddir.

Numizmatika – grekcha so‘z bo‘lib, tangashunoslik, yoki tangalar tarixi fanidir. Arxeologik tadqiqotlar davomida topilgan tanga yordamida har bir inshootning qurilish, mavjud bo‘lish va inqirozga uchrash davrlari aniq sanalarda aniqlanadi. Numizmatik manbalarni to‘plash bo‘yicha maxsus ekspedisiyalar tashkil qilishning iloji yo‘q. U yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek arxeologik tadqiqotlar natijasida to‘planadi. To‘g‘ri, gohida xalq qo‘lida saqlanib qolgan, dehqonchilik natijasida yerni tekislash davomida uning qa’rida saqlanib kelinayotgan tangalarga ham duch kelinadi.Numizmatik manbalar madaniy qatlamning yoshini aniqlashda eng ishonchli manbadir. To‘g‘ri, gohida aholi qo‘lida uzoq vaqt muomalada bo‘lgan, qimmatbaho tangalar madaniy qatlamning xronologiyasini adashtirishi mumkin.

Numizmatika – grekcha so‘z bo‘lib, tangashunoslik, yoki tangalar tarixi fanidir. Arxeologik tadqiqotlar davomida topilgan tanga yordamida har bir inshootning qurilish, mavjud bo‘lish va inqirozga uchrash davrlari aniq sanalarda aniqlanadi. Numizmatik manbalarni to‘plash bo‘yicha maxsus ekspedisiyalar tashkil qilishning iloji yo‘q. U yuqorida ta’kidlab o‘tganimizdek arxeologik tadqiqotlar natijasida to‘planadi. To‘g‘ri, gohida xalq qo‘lida saqlanib qolgan, dehqonchilik natijasida yerni tekislash davomida uning qa’rida saqlanib kelinayotgan tangalarga ham duch kelinadi.Numizmatik manbalar madaniy qatlamning yoshini aniqlashda eng ishonchli manbadir. To‘g‘ri, gohida aholi qo‘lida uzoq vaqt muomalada bo‘lgan, qimmatbaho tangalar madaniy qatlamning xronologiyasini adashtirishi mumkin.