Toshkent Davlat Sharqshunoslik Universituti Tayyorladi: O'roqov ElbekTayy Mavzu: Arxeologiya va Yordamchi fanlar

Arxeologiya fanining metodologik asoslarini tarixiy izchillik, xolislik, ob’ektivlik tamoyillari tashkil etadi, qadimgi jamiyatlarning tarixiy ketma-ketlikda rivojlanishini o‘rganish arxeologiya dala amaliyoti vazifasiga kiradi. Arxeologiya tarix kabi yozma manba materiallaridan foydalanadi. Ammo, arxeologiya aksariyat xollarda asosan arxeologik ma’lumotlar asosida jamiyat tarixiy taraqqiyoti haqida umumiy tasavvur va tushunchalar beradi. Agar, yer yuzida inson paydo bo‘lishidan to hozirgi kungacha 3 million yil bo‘lgan bo‘lsa, unda kishilik jamiyati tarixining 99% davrini o‘tmish moddiy manbalar asosida arxeologiya fani o‘rgansa, qolgan 1% davr esa yozma manbalar asosida tarix fani o‘rganadi. Bu bilan kishilik jamiyati tarixida yozma manbalarning paydo bo‘lishi bilan arxeologiya fani chegaralanmaydi, aksincha endi moddiy manbalar bilan yozma manbalar taqqoslaniladi, tahlil qilinadi. Eng qadimgi yozma manbalar ham arxeologiya fani maxsuli asosida topilgan va epigrafika faniga tortiq qilingan. Yozma manbalar hududiy jihatdan nisbiy bo‘lib, ularning eng qadimiysi mil. avv. III ming yilga tegishli G‘arbiy Osiyo yozma manbalari bo‘lsa, Avstraliya tarixi yozma manbalari esa 1788 yildan boshlanadi

Arxeologiya fanining metodologik asoslarini tarixiy izchillik, xolislik, ob’ektivlik tamoyillari tashkil etadi, qadimgi jamiyatlarning tarixiy ketma-ketlikda rivojlanishini o‘rganish arxeologiya dala amaliyoti vazifasiga kiradi. Arxeologiya tarix kabi yozma manba materiallaridan foydalanadi. Ammo, arxeologiya aksariyat xollarda asosan arxeologik ma’lumotlar asosida jamiyat tarixiy taraqqiyoti haqida umumiy tasavvur va tushunchalar beradi. Agar, yer yuzida inson paydo bo‘lishidan to hozirgi kungacha 3 million yil bo‘lgan bo‘lsa, unda kishilik jamiyati tarixining 99% davrini o‘tmish moddiy manbalar asosida arxeologiya fani o‘rgansa, qolgan 1% davr esa yozma manbalar asosida tarix fani o‘rganadi. Bu bilan kishilik jamiyati tarixida yozma manbalarning paydo bo‘lishi bilan arxeologiya fani chegaralanmaydi, aksincha endi moddiy manbalar bilan yozma manbalar taqqoslaniladi, tahlil qilinadi. Eng qadimgi yozma manbalar ham arxeologiya fani maxsuli asosida topilgan va epigrafika faniga tortiq qilingan. Yozma manbalar hududiy jihatdan nisbiy bo‘lib, ularning eng qadimiysi mil. avv. III ming yilga tegishli G‘arbiy Osiyo yozma manbalari bo‘lsa, Avstraliya tarixi yozma manbalari esa 1788 yildan boshlanadi