Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

“Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekiston Respublikasi 
tarkibidan Qoraqalpog‘iston Respublikasi xalqining umumiy referendumi 
asosida ajralib chiqish huquqiga ega”
ligi mustahkamlangan. Bu konstitutsiyaviy 
norma Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasining 9-moddasida: 
“Jamiyat va 
davlat hayotining eng muhim masalalari xalq muhokamasiga taqdim etiladi, 
umumiy ovozga, ya’ni referendumga qo‘yiladi. Referendum o‘tkazish tartibi 
qonun bilan belgilanadi”
deb ko‘rsatilgan.
O‘zbekiston 
Respublikasi 
Konstitutsiyasining 
7-5-moddasida 
va 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasining 1-moddasining 2-bandida ular 
o‘rtasidagi munosabatlar mustahkamlangan bo‘lib, unda jumladan Shunday deyiladi: 
“
O‘zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog‘iston Respublikasining o‘zaro 
munosabatlari O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi doirasida va ular 
o‘rtasida tuzilgan shartnomalar va bitimlar orqali”
tartibga solinadi. Hozirgi 
kunda dolzarb bo‘lib turgan masalalardan biri O‘zbekiston bilan Qoraqalpog‘iston 
Respublikalari o‘rtasidagi turli sohalarda ayniqsa iqtisodiy masalalarda o‘zaro 
munosabatlarni keng tarmoqli rivojlantirishga erishishdir. O‘zbek xalqi bilan 
qoraqalpoq xalqi azaldan do‘st, birodar, qon-qarindosh va muruvatlidir. Ularning 
ma'naviyat birligi va xo‘jalik yuritish usul va shakllarining yakdilligi, har ikki xalq 
o‘rtasida qardoshlik rishtalarini yanada mustahkamladi va bu holat o‘zining 
konstitutsiyaviy ifodasini topdi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 21-
moddasining 3-bandiga ko‘ra Qoraqalpog‘iston Respublikasining fuqarosi ayni 
vaqtda O‘zbekiston Respublikasining fuqarosi hisoblanadi, 68-moddasida esa 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekiston Respublikasining ma’muriy, hududiy 
birliklari qatoriga kiritilishi, bu ikki xalqning munosabatlari do‘stona rishtalarga 
asoslanganligini anglatadi. Qoraqalpog‘iston Respublikasida fuqarolarning huquq va 

---

183 
erkinliklariga O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya 
etilishining kafili O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti hisoblanadi. 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 
ustivorligini tan oladi. Bu birinchi navbatda Qoraqalpog‘iston Konstitutsiyasi va 
qonunlarini tamoyil va moddalari mos kelishi kerakligini anglatadi. Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi Konstitutsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga mos kelishi 
O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston o‘rtasidagi davlat-huquqiy munosabatlari bilan 
chambarchas bog‘liq. O‘zbekiston Respublikasi qonunlari Qoraqalpog‘iston 
Respublikasi hududida ham amal qilishi majburiydir. Qoraqalpog‘iston xalqini, 
millatidan qat’iy nazar, Qoraqalpog‘iston Respublikasining fuqarolari tashkil etadi. 
Qoraqalpog‘iston xalqi nomidan faqat u saylagan Oliy hokimiyat organi Jo‘qorg‘i 
Kengesi ish olib boradi. Uning davlat hokimiyati tizimi qonun chiqaruvchi, ijro 
etuvchi va sud hokimiyatiga bo‘linish tamoyillariga asoslanadi.
O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston Respublikalarining barcha fuqarolari bir xil 
huquq va erkinliklarga ega bo‘lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, 
e'tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat'iy nazar qonun oldida tengdirlar.