Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
151 
Ta‘lim 
standartida 
maktabgacha 
ta‘lim 
maqsadlari 
belgilanadi. 
―Maktabgacha yoshdagi bolalarning boshlang‗ich bosqichlari va maktabgacha 
ta‘limni tugatish bosqichlarida bolaning rivojlanishining quyidagi xususiyatlari 
maktabgacha yo‗naltirish punktlari bilan bog‗liq‖. Maqsadlar bolalarning rivojlanish 
dinamikasini, bolalarda monitoringning chastotasi va tarkibini baholashga imkon 
beradi. 
Ilmiy tadqiqot usuli sifatida ―monitoring‖ tushunchasi ekologiya, biologiya, 
sotsiologiya, iqtisodiyot, boshqaruv nazariyasida keng qo‗llaniladi. Ekologik nuqtayi 
nazardan, bu ―eng muhim parametrlarga ko‗ra istalmagan og‗ishlarning oldini olish 
uchun atrof-muhit holatini doimiy ravishda kuzatib borish va sotsiologik nuqtayi 
nazardan ijtimoiy muhitning holatini aks ettiruvchi ko‗rsatkichlarning oz sonini 
aniqlash‖dir. Ushbu konsepsiyaning ta‘lim sohasiga o‗tkazilishi ma‘noni o‗zgartirdi 
va zamonaviy sharoitda ta‘lim monitoringi pedagogik tizim faoliyati to‗g‗risidagi 
ma‘lumotlarni to‗plash, saqlash, qayta ishlash va tarqatishni tashkil etish, uning 
holatini doimiy monitoringini va rivojlanishini prognoz qilishni ta'minlaydigan tizim 
sifatida belgilanishi mumkin. 
Maktabgacha ta‘lim tizimida ―monitoring‖ - bu nisbatan yangi tushunchadir, 
shuning uchun uning tashkil etilgan – ―pedagogik diagnostika‖ va ―nazorat‖ bilan 
o‗zaro munosabatini aniqlashtirish kerak. 
Boshqaruv faoliyatining bir turi sifatida nazorat doirasida, boshqariladigan 
obyektning rejalashtirilgan va haqiqiy holati, masalan, o‗quv dasturini ishlab chiqish 
doirasidagi bolalarning yutuqlari taqqoslanadi. 
Pedagogik diagnostika - bu pedagogik munosabatlar subyektlarining haqiqiy 
holati va o‗ziga xos xususiyatlarini o‗rganishga, shuningdek, ularning rivojlanish 
tendensiyalarini pedagogik jarayonni maqsad qilish va loyihalash uchun asos sifatida 
bashorat qilishga qaratilgan pedagogik faoliyatdir. 
Monitoring quyidagilarni o‗z ichiga oladi: 
• boshqarish obyektlari, ya‘ni kuzatuv funksiyasining bajarilishi to‗g‗risida 
doimiy ravishda ma‘lumot to‘plash; 
• o‗zgarish dinamikasini aniqlash uchun obyektni xuddi shu mezonlar 
bo‗yicha o‗rganish; 
O‗lchov usullarining ixchamligi, minimalligi va ularni pedagogik jarayonga 
qo‗shilishi. 
Keyingi bosqich sifatida monitoring yo'nalishini aniqlash o‗lchov vositalarini: 
monitoring doirasida diagnostika muolajalarini o‗tkazish mezonlari va usullari ishlab 
chiqishni o‗z ichiga oladi. 
Kriteriy deganda biror narsaning baholanishi, belgilanishi va malakasi 
belgilanadigan belgi tushuniladi; mezon - bu hukm, baholash mezoni. Mezon obyekt, 
hodisa yoki jarayonning u yoki bu xususiyatiga ega ekanligini ko‗rsatadi. 

---