9.3.1-жадвал
Ўзбекистон Республикаси саноат маҳсулотларини тармоқлар бўйича
таркиби, (якунига нисбатан фоизда)1
Кўрсаткичла
р
|
1991
|
1997
|
1998
|
2000
|
2002
|
2004
|
2006
|
2008
|
2009
|
2010
|
Бутун
саноатда
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
Шу жумладан:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Электроэнерге
тика
|
4,3
|
9,2
|
8,5
|
9,5
|
7,6
|
10,8
|
10,0
|
8,6
|
8,8
|
8,4
|
Ёқилғи
саноати
|
8,3
|
13,3
|
13,3
|
16,7
|
12,2
|
13,3
|
17,1
|
20,1
|
20,5
|
19,2
|
Қора
металлургия
|
0,4
|
1,0
|
0,9
|
1,4
|
1,3
|
2,6
|
2,3
|
2,9
|
2,4
|
2,4
|
Рангли
металлургия
|
10,0
|
11,4
|
10,9
|
11,2
|
10,8
|
15,3
|
18,6
|
12,6
|
11,6
|
11,3
|
Кимё ва
нефткимё
|
5,2
|
4,4
|
5,2
|
5,9
|
6,0
|
5,6
|
4,9
|
4,9
|
4,8
|
5,1
|
Машинасозли к ва
металлни
қайта ишлаш
|
11,1
|
13,2
|
13,1
|
9,0
|
10,0
|
12
|
13,7
|
16,2
|
16,4
|
16,2
|
Ўрмон ва ёғочни қайта
ишлаш
|
0,5
|
0,9
|
0,9
|
0,9
|
1,4
|
1,0
|
0,8
|
0,8
|
1,1
|
1,1
|
Қурилиш
материаллари
|
4,1
|
4,5
|
4,2
|
4,6
|
5,2
|
4,1
|
4,0
|
4,9
|
5,0
|
5,0
|
1 “Ўзбекистон Республикаси халқ хўжалиги”. 1994 йиллик статистик тўплам. Т., 1995, 36-бет. “Социально- экономическое положение Республики Узбекистан в 1998 году”. Статсборник, с.29.; “Социально- экономическое положение Республики Узбекистан за 2000 г.”. Статсборник. С.31. “Ўзбекистон Республикасининг 2003 йил статистик ахборотномаси”. Т., 2004. 20-бет, Ўзбекистон Республикасининг 2006 йил статистик ахборотномаси. Т., 2007. 20-бет, Ўзбекистон Республикасининг 2008 йил статистик ахборот- номаси. Т., 2009. 18-бет, Ўзбекистон Республикасининг 2009 йил статистик ахборотномаси. Т., 2010. 20-бет, Ўзбекистон Республикасининг 2010 йил статистик ахборотномаси. –Т., 2011. 18-бет.
Енгил саноат
|
41,1
|
19,8
|
19,2
|
20,1
|
20,4
|
19,4
|
14,8
|
12,9
|
12,3
|
13,4
|
Озиқ-овқат
|
10,6
|
12,1
|
12,6
|
11,8
|
15,0
|
9,6
|
8,7
|
10,6
|
11,5
|
12,6
|
Бошқа
тармоқлар
|
4,4
|
10,2
|
11,2
|
9,6
|
10,1
|
6,3
|
5,1
|
5,4
|
5,6
|
5,3
|
Шу билан бир вақтда мустақиллик йилларида саноат тармоқларида муҳим таркибий ўзгаришлар ҳам юз берди. Агар 2000 йилда ёқилғи-энергетика комплекси улушига саноат ишлаб чиқаришининг 26,2 фоизи тўғри келган бўлса, ушбу кўрсаткич 2010 йилда 27,6 фоизга тенг бўлди. Шу даврда рангли металлургия улуши 11,2 фоиздан 11,3 фоизгача, машинасозлик тармоғининг улуши 9,0 фоиздан 16,2 фоизга ошган, енгил саноат ва бошқа тармоқлар улуши эса умумий саноат ишлаб чиқаришида пасайган. Ушбу тармоқлардаги пасайиш нисбий характерга эга бўлиб, уларда ишлаб чиқариш ҳажмларини ўсиши кузатилди.
Ёқилғи-энергетика мажмуасида ҳам катта ўзгаришлар юз берди. Ушбу мажмуа тармоқларида газ қазиб чиқариш саноат маҳсулоти ялпи саноат маҳсулотининг 1990 йилда 2,1% ташкил қилган бўлса, 2010 йилда 6,5 фоизни ташкил этди, нефть ва нефтни қайта ишлаш саноати эса, ўз навбатида 1,6 фоиздан 8,8 фоизга ўсди. Ёқилғи- энергетика мажмуининг саноат ишлаб чиқариши умумий ҳажмидаги улуши 1991 йилдаги 12,6 фоиздан 2010 йилда 27,6 фоизга етди1.
Прогрессив таркибий ўзгаришлар миллий иқтисодиётнинг бошқа тармоқ-лари учун ҳам хосдир. Айниқса, енгил саноат учун ҳам. Пировард маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи тармоқлар ҳиссаси ўсиб бормоқда, бу ерда тўқувчилик саноатини мисол қилиш мумкин. Бу тармоқда кўпгина янги тўқимачилик корхоналари қурилди, пахта-тозалаш корхоналари янги техника ва технология
1 Ўзбекистон Республикасининг 2010 йилги статистик ахборотномаси. -Т.: 2011 й. 18-бет.
асосида реконструкция қилинди. Бунга мисол қилиб, Янгийўл пахта тозалаш заводини олишимиз мумкин. Бу пахтачилик соҳасида кейинги 5 йил давомида жаҳон ривожланиш ва реконструкция Банки қарзлари ҳисобидан амалга оширилаётган пахтачилик саноатини модернизациялаш лойиҳаси натижасидир.
Булардан ташқари Бухоро шаҳридаги «ДЭУ текстиль» тўқимачилик комплекси, Андижон вилоятидаги, «Полвонтош текстиль», Жиззахдаги «Зилол текс» ва бошқа корхоналар ишга туширилди. Натижада ушбу соҳа корхоналарида маҳсулот ишлаб чиқариш ортиб бормоқда. Жумладан, «Ўзбекенгилсаноат» давлат акциядорлик компанияси тизимидаги корхоналарда 1995 йилда 35,1 миллиард сўмлик маҳсулотлари ишлаб чиқарилган бўлса, 2006 йилда бу кўрсаткич 526,1 миллиард сўмликка, 2007 йилда 655,9 миллиард сўмликка, 2008 йилда 729 миллиард сўмликка етказилди. Бугунги кунга келиб эса ишлаб чиқариш суръати янада ошиб 900 миллиард сўмликдан ортиқ маҳсулот тайёрланмоқда.
Ўтган 2000-2010 йилларда мамлакатимизда амалга оширилган чора-тадбирлар туфайли ҳудудларда саноат ишлаб чиқариши таркибида ҳам ўзга-ришлар юз берди. Бундай ўзгаришлар Тошкент, Навоий ва Қашқадарё вилоятларида кузатилди. Шу билан бирга Бухоро, Самарқанд, Наманган, Хоразм, Фарғона вилоятларида умумий ҳудудий саноат ишлаб чиқаришидаги улушлари бир мунча пасайган. Бундай холат бошқа вилоятларнинг республика саноат ишлаб чиқаришига қўшган ҳиссаларининг кўпайиши билан изоҳланади.
2000-2010 йилларда республика ЯИМда қуйидаги вилоятларнинг улуши салмоқли бўлган: Тошкент – 10,3 фоиз, Фарғона – 8,9 фоиз, Қашқадарё – 7,6 фоиз, Самарқанд – 7,0 фоиз,
Андижон – 7,0 фоиз, Тошкент шаҳри – 13,5 фоизни ташкил этган (3.2.2-жадвал).
2000-2010 йилларда ишлаб чиқарилган ЯИМда ҳудудлар салмоғи доимий ўзгариб туриши кузатилди. Кейинги 5 йил давомида Қорақалпоғистон Респуб-ликаси, Андижон, Бухоро, Жиззах, Қашқадарё, Наманган, Самарқанд, Сирдарё, Хоразм вилоятларининг ЯИМдаги салмоғида муайян ўзгаришлар юз берган. Бу ўзгаришлар саноати ривожланган Тошкент, Фарғона, Навоий вилоятлари ва Тошкент шаҳрининг ЯИМдаги салмоғи ўсиши билан изоҳланади. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, ушбу минтақаларда ЯИМ салмоғи бошқа вилоятларга нисбатан анча юқори суръатларда ўсиш тенденцияси кузатилди.
Do'stlaringiz bilan baham: |