|
9.3.2-жадвал
Ўзбекистон Республикаси ҳудудларининг ЯИМ хиссаси (якунга нисбатан фоизда)
Кўрсат- кичлар
|
Йиллар
|
2010
йил 2000
йилга нисбата н
|
200
0
|
200
1
|
200
2
|
200
4
|
200
5
|
200
6
|
20
07
|
200
8
|
200
9
|
201
0
|
|
ЯИМ
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,
0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
100,0
|
Қорақалп о-ғистон Республи
каси
|
3,4
|
3,1
|
2,9
|
3,2
|
3,3
|
2,7
|
2,7
|
2,7
|
2,7
|
2,2
|
2,9
|
Андижон
|
7,4
|
7,8
|
7,3
|
6,6
|
7,0
|
6,8
|
6,5
|
6,9
|
6,7
|
6,0
|
7,0
|
Бухоро
|
6,4
|
6,3
|
5,9
|
6,1
|
6,4
|
5,8
|
5,6
|
5,6
|
5,4
|
5,4
|
6,0
|
Жиззах
|
2,6
|
2,7
|
2,8
|
3,1
|
3,2
|
3,0
|
3,0
|
2,8
|
2,6
|
2,2
|
2,8
|
Қашқада
рё
|
7,2
|
7,5
|
7,5
|
7,5
|
8,3
|
7,9
|
7,6
|
7,7
|
7,8
|
7,8
|
7,6
|
Навоий
|
4,5
|
4,6
|
5,1
|
5,7
|
6,9
|
6,1
|
6,0
|
5,8
|
5,4
|
5,4
|
5,6
|
Наманга
н
|
5,3
|
5,0
|
4,9
|
4,6
|
4,5
|
3,8
|
3,7
|
3,9
|
3,9
|
3,9
|
4,3
|
Самарқан
д
|
8,1
|
7,9
|
7,8
|
7,2
|
7,3
|
6,6
|
6,3
|
6,5
|
6,5
|
6,1
|
7,0
|
Сурхонда
рё
|
5,1
|
5,3
|
5,3
|
4,7
|
4,5
|
4,4
|
3,7
|
3,7
|
3,6
|
3,6
|
4,4
|
Сирдарё
|
2,5
|
2,7
|
2,4
|
2,4
|
2,5
|
1,8
|
1,7
|
1,7
|
1,7
|
1,6
|
2,0
|
Тошкент
вил.
|
10,9
|
10,7
|
10,4
|
10,5
|
11,4
|
9,9
|
10,4
|
9,4
|
9,2
|
9,5
|
10,3
|
Фарғона
|
11,5
|
10,0
|
9,8
|
8,9
|
8,9
|
7,7
|
7,9
|
7,7
|
7,5
|
6,6
|
8,9
|
Хоразм
|
4,4
|
3,9
|
3,8
|
3,9
|
3,7
|
3,6
|
3,6
|
3,4
|
3,2
|
3,8
|
3,7
|
Тошкент
шаҳ.
|
12,2
|
12,6
|
11,7
|
12,3
|
11,9
|
13,2
|
14,8
|
16,9
|
19,7
|
15,9
|
13,5
|
Манба: Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси маълумотлари.
Тошкент шаҳрининг 2010 йилда ЯИМдаги салмоғи 15,9 фоизга тенг бўлган. Бу кўрсаткич 2006 йилга нисбатан 2,7 фоиз, 2007 йилга нисбатан 1,1 фоиз, 2008 йилда 1,0, 2009 йилда эса 3,8 пунктига пасайган (9.3.2-жадвал).
Тахлиллар шуни кўрсатадики, барча ҳудудларда аҳоли жон бошига ялпи ҳудудий маҳсулот (ЯҲМ) ишлаб чиқариш кўпайган. Бу ҳудудларда саноат маҳсулотлари, халқ истеъмол товарлари ва қишлоқ хўжалик маҳсулотларини ишлаб чиқариш, хизматлар кўрсатиш бир мунча ошиши ҳисобига юз бермоқда ва бу ижобий натижалар умумреспублика кўрсаткичларида ҳам ўз ифодасини топмоқда.
Ўзбекистонда амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотлар жараёнида ҳудуд таркибий тузилишида чуқур ўзгаришларни амалга ошириш муҳим аҳамиятга молик. Бунда хомашё етиштиришга асосланган тармоқлар тузилишини ва ишлаб чиқаришнинг ҳудудий номувофиқликларини бартараф этиш муҳимдир. Ҳудудлардаги
мавжуд ресурсларга нисбатан иқтисодий ривожланишнинг устувор йўналишларига устунлик бериш қуйидагиларга асосланишни талаб этади:
ҳудуддаги мавжуд хомашё ресурслари ва уларни қайта ишлаш билан боғлиқ бўлган ишлаб чиқаришнинг амалдаги ҳолатини таҳлил этиш;
ҳудудлар ижтимоий-иқтисодий ва экспорт салоҳиятини ривожлан-тиришнинг минтақавий дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;
иқтисодиётнинг минтақавий тартиблашнинг ташкилий- ҳуқуқий асосларини яратиш;
иқтисодий тартиблаш воситалари (солиқ, бюджет, кредит рағбатлари ва имтиёзлари, меҳнатга ҳақ тўлашдаги тариф тизимлари) орқали саноатни минтақалар бўйича рационал жойлаштириш;
ҳудудий бошқариш органларининг вазифалари, ҳуқуқ, ваколатлари ва масъулиятини ошириш;
маҳаллий бюджетларни мустаҳкамлаш, ҳудудий молиялашти- ришнинг бюджетдан ташқари манбаларини, фондларни ривожлантириш;
ҳудудларда институционал ўзгартиришларни чуқурлаштириш;
ҳудуднинг бой табиий бойликларидан, иқтисодий салоҳиятидан самарали фойдаланиш, ижтимоий муаммоларни ҳал қилиш бўйича кенг қамровли давлат дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.
Республика иқтисодиётининг ҳудудий таркибий тузилишини такомил-лаштириш асосида ҳудудларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишидаги фарқларнинг камайтирилишига эришиш мақсадга
мувофиқдир. Шунинг учун ҳудудларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш шароитларини баробарлаш-тириш, уларнинг табиий, иқтисодий ва экспорт салоҳиятидан фойдаланиш, ҳудудий бошқарув органлари ваколатларини ва масъулиятини кенгайтириш, уларни комплекс ривожлантириш дастурларини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш лозим бўлади.
Модернизациялаш жараёни мамлакатимиз қишлоқ хўжалигидаги таркибий ўзгаришларни изчиллик билан давом эттиришни ҳам тақазо этади. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг самарасини ошириш, мулкчилик муносабатлари ва шаклларини тубдан ислоҳ қилиш, фермер хўжаликларини ривожлантириш ва мустаҳкамлаш, қишлоқларимизни обод этиш асосида қишлоқ аҳолисининг даромадлари ва турмуш даражасини юксалтириш вазифалари мазкур соҳада таркибий ўзгаришларни амалга оширишнинг мақсад йўналишларини белгилаб беради.
Қишлоқ хўжалигида амалга оширилаётган иқтисодий ислоҳотлар унинг таркибий тузилишини такомиллашуви натижасида асосий кўрсаткичларнинг ўзгаришига сезиларли таъсир кўрсатаётганини кузатиш мумкин (9.3.3-жадвал).
Жадвалдан кўринадики, мамлакатимиз аграр соҳасида амалга оширилаётган туб иқтисодий ислоҳотлар ва таркибий ўзгаришлар натижасида қишлоқ хўжалигининг асосий иқтисодий кўрсаткичлари ўсиб бормоқда. Ўтган 2001-2010 йиллар оралиғида жорий нархларда қишлоқ хўжалиги ялпи маҳсулоти қиймати ўсиб бориш динамикасига эга бўлиб, 2001 йилда 1476,3 млрд. сўмдан 2010 йилда 15810,7 млрд. сўмга етган ёки 10,7 баробардан зиёд ўсган.
9.3.3-жадвал
Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётида қишлоқ хўжалиги тармоғининг
тутган ўрни, ҳақиқий нархларда, млрд.сўм
Кўрсаткичла р
|
Йиллар
|
200
1
|
200
3
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
Ялпи ички
маҳсулот
|
4925,
3
|
9844,
0
|
15210,
4
|
20759,
3
|
28186,
2
|
36839,
6
|
48097,
0
|
61831,
2
|
Шу
жумладан:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қишлоқ хўжалиги ялпи
маҳсулоти
|
1476,
3
|
2801,
8
|
3801,6
|
7314,0
|
8988,9
|
10479,
6
|
12642,
6
|
15810,
7
|
Қишлоқ
хўжалигининг ЯИМдаги
салмоғи, %да
|
30,0
|
28,4
|
25,0
|
35,2
|
31,9
|
28,4
|
26,3
|
25,6
|
Асосий
капиталга
кири-тилган инвестициялар
|
1320,
9
|
1978,
1
|
3165,2
|
3838,3
|
5479,7
|
8483,7
|
12531,
9
|
15409,
1
|
Шу
жумладан:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қишлоқ
хўжалиги тармоғига
|
71,8
|
98,5
|
137,9
|
175,8
|
180,8
|
258,4
|
385,6
|
473,7
|
Қишлоқ хўжалиги
салмоғи, %да
|
5,5
|
5,0
|
4,4
|
4,6
|
3,3
|
3,3
|
3,3
|
3,1
|
Иқтисодиётда банд бўлган
ишчи кучи
сони, минг киши
|
9136,
0
|
9589,
0
|
10196,
3
|
10467,
0
|
10735,
4
|
11035,
4
|
11328,
1
|
11612,
2
|
Шу
жумладан:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қишлоқ
хўжалигида Банд
|
3054,
0
|
3055,
0
|
2967,4
|
2963,5
|
2998,2
|
3052,9
|
3025,9
|
2961,5
|
Қишлоқ хўжалиги
салмоғи, %да
|
33,4
|
31,9
|
29,1
|
28,3
|
27,9
|
27,7
|
26,7
|
25,5
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
