Тошкент давлат иқтисодиёт университети И. Саифназаров, А. Мухтаров, Т. Султонов, Д. Эрназаров Илмий тадқиқот методологияси

7.1.2-Чизма

1. 
   Гипотеза (асос)- ўрганилаётган ҳодисанинг сабаблари ва хусусиатларини тушунтирадиган асосли тахмин тарзидаги билим шакли.
   

Гипотеза атамаси 2 маънода ишлатилади:

1. 
   1) муаммолилик, ишончсизликни ифодалайди
   
2. 
   2) ғояларни тушунтирувчи, асословчи метод.
   

Мулохаза - гипотезанинг бош ғояси бўлиб, чинлиги номаълум бўлган гипотезалардан ва бошқа бўлимлардан хулосалар чикаришга асосланган фикр юритиш усули.
Гипотетик мулоҳазанинг 3 тури мавжуд
1) Асослар, гипотезалар ва эмпирик умумлаштиришдан иборат бўлиб, фикрлашга зид келмайди. Лекин чиқарилган хулоса бари бир эҳтимолий тусга эга бўлади.
2) Хулоса чикариш асослари қайд этилган фикрлар ёки назарий кайдларга зид фикрлардан иборат.
3) Хулоса чикариш учун асос қилиб, кўпчилик тамонидан эътироф этилган фикр.




7.1.3-Чизма

Гипотезаларнинг турли даражалари:
1) Умумий гипотеза деб табиат, жамият, билиш ҳодисаларининг қонуниятлари ҳақида билдирилган асосли техникага айтилади.
2) Жузъий ( хусусий) гипотеза айрим фактлар, канкрет предмед ва ҳодисаларнинг келиб чикиши, хусусиятлари ҳақидаги билдирилган асосли тахминий фикрлардан иборат. Масалан, канкрет жиноятнинг мотиви ҳакида суд версияси, археологик қазилмаларида топилган предмед табиати, кайси даврга оид эканлиги.






Гипотеза методининг боскичлари :
1- босқич. Назарий тушинтириш лозим бўлган эмперик далиллар билан танишиш. Агар назариялар ёрдамида изоҳлашнинг имкони бўлмаса,