Тошкент давлат иқтисодиёт университети И. Саифназаров, А. Мухтаров, Т. Султонов, Д. Эрназаров Илмий тадқиқот методологияси

8.4.1-Чизма

“Кашфиёт”, “ихтиро” тушунчаларининг инновация билан чамбарчас боғлиқлиги ва уларни ўзига хос ҳусусиятлари

1. 
   Инновация –жамият томонидан муайян даражада тан олинган ҳар қандай кашфиётдир.
   

-Инновация бозор талабларига мувофиқ бўлган ижодий фаолият маҳсулидир.
-Инновация янги илмий техник ютуқлардан самарали фойдаланишдир.
-Инновация илмий тадқиқотлар натижаларини амалда қўллаш босқичида пайдо бўлади.
-Инновацияда ижтимоий-маданий жиҳат ҳал қилувчи аҳамият касб этади.

2. 
   Кашфиёт –табиатдаги аввал маълум бўлмаган ҳодисаларни аниқлаш, муайян қонуниятлар яратиш.
   

-Кашфиёт янгилик бўлиб, борлиқдаги ҳалигача номаълум бўлган нарсанинг субъект томонидан билиши.
-Илмий-ижодий фаолиятнинг самарали мҳсули кашфиётдир.
-Кашфиёт илмий тадқиқот фаолияти билан узвий боғлиқ.
Кашфиёт илмий фаолиятнинг энг юқори даражадаги намоён бўлиш шакли.
-И. Ньютоннинг бутун олам тортишиш қонуни эса оламшумул қашфиётдир.
-Н. Коперниннинг гелоцентрик назарияси (ер, сайёралар ўз ўқи ва қуёш атрофида айланиши).
-Г. Галилейнинг қушлар учишига тадқиқ қилиб самалётнинг учиш схемасининг яратиш кашфиёти.
-Хоразмий, Беруний, Ибн Сино, Улуғбек яратган қонунлар ҳам кашфиёт.
-Атам ва водарод бомбаларининг кашф қилиниши.
-1869 йилда Менделеев томонидан ҳам қилинган “Кимёвий элементларнинг даврий системаси (тушига кирган)” кашфиётдир.
-Шиша (эрамиздан аввалги 2200 йилда Марказий Ўрта ер денгизи бўйларида кашф қилинган
-Цементнинг кашф қилиниши (XVIII асрда) ва ҳоказо.

3. Ихтиро – халқ хўжалигининг турли соҳаларида, ижтимоий-маданий қурилиш ва мудофаа соҳаларида ижобий самар берадиган, ўзига хос техникавий ечимга эга бўлган янгилик, ихтиро натижасида муҳим янгиликлар яратиш мумкин.
-Ҳар қандай ихтиро ҳам кашфиёт бўла олмайди, лекин ихтиро кашфиётга суянган ҳолда қилинади.
-Архимеднинг сув чиқариш винти ўта янгилик бўлса ҳам у ихтиро ҳисобланади.
-Ички ёнув двигителининг яратиш ихтиродир.
-Атомобиль, самалётнинг яратилиши илмга, табиатга қонунларга асосланган ихтиродир.
-Ракеталарни яратиш ихтиро ҳисобланади.
-Инсон яратувчанлик фаолиятининг турли техник-технологик маҳсулотларини ифода этади.
- Илмий - ижод бу кашфиёт ва ихтиро қилишдан иборат бўлган мураккаб жараёндир.
-Биринчи ноёб ихтиро олов, ғилдирак ва арава, ёзув, қоғоз, телефон, эектр лампа ва ҳоказо.

8.4.2.-Чизма

1.