|
Nazorat va mulohaza savollari
Logistik tamoyillarning maqsadi haqida nima bilasiz?
Logistika va savdoni tashkil qilish uchun qanday omillar ta’sir ko‘rsatadi?
Tovar harakati bo‘g‘inlarida qanday logistika mavjud?
Savdo korxonalaridagi logistik xizmatlar haqida nimalar bilasiz?
Logistikani savdoda qo‘llashning asosiy samaradorligi nimalardan iborat?
16–bob
TIZIMLI YONDOSHISH TAMOYILLARIDAGI LOGISTIK BOSHQARUV
Boshqaruvga an’anaviy yondoshishlarni taqqoslash
Logistikani moddiy oqimlarni boshqarish usullari va vositalarining yig‘indisi sifatida belgilash ushbu boshqaruv nuqtai nazaridan muhim bo‘lmagan bir qator omillardan fikran boshqa tomonlarga ketish imkonini beradi. Shunday qilib to‘g‘ridan-to‘g‘ri logistik zanjirni tuzish mumkin bo‘ladi. Bu o‘z navbatida ularda sodir bo‘layotgan jarayonlarni shakllangan holda bayon qilishni amalga oshirish va shu asosda boshqaruv qarorlarini ishlab chiqishga imkon beradi. Ko‘rsatib o‘tilgan qarorlar yagona maqsad bilan – iste’molchilar tomonidan qo‘yilayotgan talablarni qanoatlantiruvchi chiquvchi moddiy oqimni shakllantirish uchun ishlab chiqiladi.
Moddiy oqimning tabiati shundayki, u iste’molchiga yetib borgunga qadar ishlab chiqarish, omborxona, transport bo‘g‘inlarini o‘tadi. Moddiy oqimni logistik jarayonning turli-tuman ishtirokchilari tashkil qiladilar va yo‘naltiradilar. Amalga oshirish tamoyili logistika konsepsiyasida birinchi o‘ringa qo‘yiladigan tizimli yondoshish moddiy oqimlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri boshqarishning metodologik asosi bo‘ladi.
Boshqaruvga an’anaviy yondoshishda logistik zanjirning har bir bo‘g‘ini o‘zining shaxsiy maqsadlari va samaradorligi mezonlarini mo‘ljallovchi shaxsiy boshqaruv tizimiga ega. Logistik zanjirning har bir oldingi bo‘g‘inining ushbu bo‘g‘in boshqaruv tizimi ta’siri ostida uning maqsadlari va mezonlarini hisobga olish bilan shakllangan chiquvchi oqimni keyingi bo‘g‘in uchun kiruvchi bo‘ladi. Ohirgi bo‘g‘inning chiquvchi oqimi butun logistik zanjirning natija beruvchi moddiy oqimi bo‘ladi. Uning parametrlari logistik zanjirning bo‘g‘inlaridan har birida izchil amalga oshiriladigan mustaqil boshqaruvchi ta’sirlar natijasida amalga oshiriladi. Shuning uchun ham, boshqaruvning umumiy maqsadlari nuqtai nazaridan ular ichki sabablar natijasida vujudga kelgan bo‘ladilar.
Logistik yondoshishda boshqaruvchi ta’sirlar boshqaruvning yagona logistik tizimi tomonidan boshqaruvning yangi obyekti – to‘g‘ridan-to‘g‘ri oqimga nisbatan qo‘llaniladi. Ushbu boshqaruvchi ta’sirlar tadqiqot qilinayotgan logistik zanjir samaradorligining umumiy maqsadlari va mezonlaridan kelib chiqqan holda shakllanadi, chunki chiquvchi moddiy oqimning parametrlarini butunlay oldindan aytib beradigan boladi.
Haqiqiy logistik tizimlarni faoliyat yuritishi ham bu tizimlar ichida va ham ularning atrof muhit bilan munosabatlarida murakkab aloqalar mavjudligi bilan ta’riflanadi. Bunday sharoitlarda tizimni faoliyat yuritishining asosiy maqsadlari va
ularning oldiga qo‘yilayotgan talablarni hisobga olmasdan xususiy qarorlarni qabul qilish yyetarli bo‘lmasligi va hatto xato bo‘lishi mumkin. Tizimli yondoshish qat’iy metodologik konsepsiya ko‘rinishida bo‘lmaydi. U idrok etish konsepsiyalarining o‘ziga xos tamiyillarining yig‘indisi bo‘lib, unga rioya qilish belgilangan tartibda aniq tadqiqotlarni ko‘zlashga imkon beradi. Logistik tizimlarni shakllantirishda tizimli yondoshishlarning quyidagi tamoyillarini hisobga olish kerak:
tizimni yaratish bosqichlari bo‘yicha izchil harakatlanish tamoyili. Bu tamoyilga rioya qilish shuni bildiradiki, tizim avval makro darajada, ya’ni atrof muhit bilan o‘zaro munosabatlarda, keyin esa mikro darajada, ya’ni o‘z tuzilishining ichida tadqiqot qilishi kerak;
loyihalashtirilayotgan tizimlarning axborotli ishonchlilik, resursli va boshqa ta’riflarini moslashtirish;
alohida tizimchalar maqsadlari va butun tizim maqsadlari o‘rtasida ihtilof yo‘qligi tamoyili.
Tizimli yondoshishning mohiyati uni tizimlarni shakllantirishga klassik induksiv yondoshish bilan taqqoslashda namoyon bo‘ladi. Klassik yondoshish xususiydan umumiy (induksiya) ga o‘tishni bildiradi. Ushbu jarayonga klassik yondoshishda tizimni shakllantirish uni alohida ishlab chiqilgan tarkibiy qismlarini birlashtirish yo‘li bilan sodir bo‘ladi. Birinchi bosqichda alohida tizimlarni faoliyat yuritishining maqsadlari aniqlanadi. Ikkinchi bosqichda, alohida tizimchalarni shakllantirish uchun zarur bo‘lgan axborotlar tahlil qilinadi. Uchinchi bosqichda birgalikda tizimning ish qobiliyatini tashkil qiluvchi tizimchalar shakllantiriladi.
Tizimli yondoshish klassikdan farqli ravishda umumiydan xususiyga izchil o‘tishni ko‘zda tutadi, bunda ko‘rib chiqishning asosida tizim yaratilayotgan yakuniy maqsad yotadi. Tizimli yondoshishda tizimni shakllantirishning izchilligi ham o‘z ichiga bir necha bosqichlarni oladi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
