Toshkent davlat iqtisodiyot

 

371 

 

20.2-jadval 

Brendlarning portfel tarkibidagi ehtimoliy rollari 

 

Brend roli 

Bajariladigan funksiya va portfel tarkibidagi ahamiyati 

Strategik brend 

Bozorda  yetakchilik  qilish  va  kelajakda  katta  foyda  olish 

maqsadida  rivojlantiriladi.  Kompaniya  portfelida  yetakchilik 

qilayotgan  brend  xam,  istiqboli  porloq  bo‘lib  ko‘rinayotgan 

kichik  brend  ham  (innovatsion  mahsulot,  unikal  iste’mol 

«nisha»si,  marketingga  yangicha  yondashuv)  strategik  brend 

bo‘lishi mumkin   

Brend-«vosita, dastak» 

Kompaniya obrazini maqsadli iste’molchilar tomon ilgari 

surgan holda o‘z xususiyatlari bilan kompaniya biznesining 

asosiy sektoriga ko‘maklashishi ko‘zda tutilgan  

Brend-«yulduz» 

Kompaniyaning boshqa brendlari imidjiga ijobiy ta’sir etishi 

ko‘zda tutilgan 

Brend-«sog‘in sigir» 

Kompaniyaga yuqoridagi uch xil brend turiga investitsiya 

kiritish va shu bilan bir paytda foyda olishni ta’minlaydi. Bu 

iste’mol bazasi barqaror, kamroq qo‘yilmalar kiritishni talab 

qiladigan brendlardir 

 

Brend  faqat  u  daromad  keltirish  qobiliyatini  to‘laligicha  yo‘qotgan  ekanligi 

tshunarli  bo‘lgan  holdagina  tugatiladi.  Bu  xaridorlarning  yo‘qotilishi  oqibati 

hisoblanib,  turli  sabablar  bilan  izohlanishi  mumkin,  chunonchi:  raqobatchilar 

hujumi,  turmush  tarzining  o‘zgarishi,  yangi  moda,  narxning  pasaymasligi,  tovar 

o‘rovi  «dolzarb  emasligi»,  xaridor  kutgan  qadoqlash  hajmi  yo‘qligi  va  boshqalar 

bo‘lishi  mumkin.  Eskirayotgan  brendga  nisbatan  vaqti-vaqti  bilan  yuzaga 

keladigan  muammolar  ko‘pincha  tabiiy  sabab  –  iste’molchilarning  qarishi  bilan 

izohlanadi.  Biroq  brendlarni  faqat  ularning  foyda  keltirmasligi  tufayli  tugatish  – 

muammoga  nisbatan  sof  iqtisodiy  qarash  hisoblanadi,  marketing  nuqtai  nazaridan 

emas. 

Brendni tugatish haqida qaror quyidagi hollarda qabul qilinishi lozim: 

➢  uzoq  muddat  davomida  sotuv  hajmi  pasayadi  (bunda  sabablarni  diqqat 

bilan tahlil qilib chiqish lozim); 

➢  brend muvaffaqiyatliroq tovarlar bilan ishlab chiqarish quvvatlari uchun 

raqobat qiladi; 

➢  ushbu  brendning  bu  yerda  bo‘lishni  davom  ettirishi  qolgan  brendlar 

sotuviga salbiy ta’sir etadi. 

Brend «pasayishi»ga bir nechta omil sababchi bo‘lishi mumkin: 

---

 

372 

 

➢  tovar (xizmat) sifatining yomonlashuvi; 

➢  jamiyatdagi tub o‘zgarishlarga ergashishning rad qilinishi; 

➢  narx toifasining so‘nishi; 

➢  noto‘g‘ri narx siyosati; 

➢  noto‘g‘ri sotuv siyosati; 

➢  noto‘g‘ri reklama siyosati; 

➢  brendning generic-brendga aylanishi (neylon, eskalator, kseroks). 

Brendning  «yosharishi»  va  «tiklanishi».  Brendning  «yosharish»  va 

«tiklanish»ga  qodir  ekanligini  tushunish  uchun  quyidagi  savollarga  javob  berish 

kerak:  

➢  brendning  joriy  muammolarida  kim  (nima)  aybdor  -  uning  o‘zimi  yoki 

uni boshqarishmi; 

➢  brendning  joriy  holatida  hali  foydalanilmagan  imkoniyatlar  bormi 

(foydalanishning  yangi  usullari,  yangi  geografik  bozorlar,  yangi  xaridorlar 

guruhlari); 

➢  xaridorlarning  brendni  umumiy  idlrok  qilishi  qanday  (qaysi  guruhlarda 

brend hali ommaviy); 

➢  brend  iste’molchilar  va  bozorning  yangi  tendensiyalariga  mos  kela 

oladimi; 

➢  brendning rivojlanishiga nima xalal beradi? 

Brendning  barcha  asosiy  tarkibiy  qismi  –  mahsulotning  o‘zi,  iste’molchi 

idrok  qiladigan  sifat,  iste’molchi  ongidagi  obraz,  foydalanish  usuli  va  hakozolar  

alohida yoki birgalikda yangilanishi lozim. 

Markani  yuqoriroq  bozor  segmentiga  qayta  joylashtirishdagi  asosiy 

harakatlar 20.3-jadvalda ko‘rsatilgan.